Maximumtemperatuur naar 30 graden?

Bij hoge temperaturen kan transport risico's voor het dierenwelzijn met zich meebrengen. Ze kunnen last krijgen van hittestress. Bij vervoer van dieren is daar sneller sprake van dan in de stal. Dat komt onder meer door extra activiteit en stress van dieren bij het inladen.

Ook de omstandigheden in de vrachtwagen spelen een rol. Dieren staan er meestal dicht op elkaar en de ruimte boven de dieren voor extra ventilatie is beperkt. Tijdens het rijden zorgt rijwind voor verkoeling. Momenten waarop dieren in de problemen komen, doen zich meestal voor als de vrachtwagen stilstaat in een file of in de wachtrij bij de slachterij.

Anderhalf jaar geleden kondigde demissionair landbouwminister Adema aan dat hij de maximale buitentemperatuur waarbij diertransport is toegestaan, wil verlagen van 35 naar 30 graden Celsius. Dit voornemen vloeit voort uit een in 2021 door de Tweede Kamer aangenomen motie, ingediend door Leonie Vestering (PvdD).

Eind vorig jaar opende de minister een internetconsultatie waardoor betrokkenen de gelegenheid kregen om hun zegje te doen over de voorgenomen aanpassing van de regels voor diertransport bij hitte. Op de website van de internetconsultatie zijn zo'n 100 reacties te lezen, die uiteenlopen van 'dit gaat veel te ver' tot 'dit gaat nog lang niet ver genoeg'.

Sectororganisaties in de varkenshouderij zijn bepaald niet enthousiast. 'Dierenwelzijn is voor ons belangrijk. Daarom hechten we veel waarde aan het voorkomen van hittestress bij varkens. Maar dit is complexe materie. Dat moet je niet platslaan met het verlagen van de maximumtemperatuur', zegt Evert Hendrikx, lid van het dagelijks bestuur van de Producentenorganisatie Varkenshouderij (POV).

'Denk ook aan zaken als type transportmiddel, beladingsgraad, maatregelen bij het aankomstadres, wel of niet door kunnen rijden bij files, wel of geen direct zonlicht, het moment van de dag en de luchtvochtigheidsgraad. Ook deze factoren spelen ook een grote rol bij de kans op het ontstaan van hittestress.'

Ook varkenstransporteurs zien de aangekondigde verlaging van de maximumtemperatuur waarbij veevervoer is toegestaan absoluut niet zitten. Saveetra, de brancheorganisatie van veetransporteurs, berekende dat het verlagen van de maximumtemperatuur een enorme impact heeft. Het aantal dagen waarbij vervoer van dieren maar beperkt mogelijk is, zal enorm oplopen.

Dit veroorzaakt niet alleen omzetderving, maar heeft ook negatieve gevolgen voor het dierenwelzijn. Saveetra voorziet dat het transport van slachtrijpe varkens in hete periodes vastloopt, met als gevolg overbezetting in de stallen.

Volgens Hendrikx is de maximumtemperatuur van 30 graden die minister Adema wil hanteren als grenswaarde uit de lucht gegrepen. 'Het ministerie verwijst steeds naar een Efsa-rapport om de temperatuurgrens te onderbouwen. In het betreffende rapport wordt echter meerdere malen benoemd dat er te weinig onderzoek is gedaan tijdens diertransporten, maar dat stalomstandigheden zijn vertaald naar diertransport.'

Coolpigs-onderzoek

In het kader van het Coolpigs-project is een onderzoek uitgevoerd met het transport van vleesvarkens bij buitentemperaturen van 5 tot 35 graden, gemeten op het moment van aankomst op de slachterij. Bij elk transport werd de mate van hittestress vastgelegd.

Bij temperaturen boven de 22,5 graden Celsius was de hittestressscore te hoog. Daarbij tekenen de onderzoekers aan dat die temperatuur op hete dagen meestal niet voor 9 tot 10 uur in de ochtend wordt bereikt en dan zijn de varkens meestal al op de slachterij aangevoerd.

De POV hoopt dat het nieuwe kabinet een streep zet door de voorgenomen verlaging van de maximumtemperatuurgrens in de beleidsregel diertransport. 'We rekenen erop dat een nieuw kabinet niet verder zal gaan dan de nieuwe EU-transportverordening. Die nieuwe EU-transportverordening kent geen transportverbod, maar wel beperkingen bij een buitentemperatuur van 30 graden of meer. Transport van dieren is dan alleen mogelijk tussen 21 en 10 uur bij een beladingsgraad van 80 procent.

'Het eigen hiteprotocol van de sector werkt prima'

Wat schrijft het protocol voor?

'Dan gelden maatregelen als: een 20 procent lagere beladingsgraad, drinkwaterverstrekking en eisen rond ventilatoren in vrachtwagens. De slachterijen zorgen voor gekoelde overdekte wachtruimtes en een ruimere planning, zodat vrachtwagens zo kort mogelijk hoeven te wachten.

'Verder werken alle sectorpartijen samen met het landbouwministerie en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) aan het 'plan van aanpak voor hittestress bij bedrijfsmatig gehouden landbouwhuisdieren', waar transport onderdeel van is.'

Wat is er nog nodig?

'Het toepassen van een tropenrooster bij slachterijen kan helpen om vervoer van dieren op de warmste momenten van de dag te voorkomen. Door te slachten in de zeer vroege ochtend of nacht kun je problemen met hittestress tijdens het transport van varkens voor een belangrijk deel voorkomen. Het laden en transport van varkens gebeurt dan tijdens koele momenten in de avond en de nacht. Ook zijn er dan geen files.'

Lukt het 's nachts slachten?

'Slachterijen zien wel mogelijkheden om bij warm weer volgens een tropenrooster te gaan werken, ook de Dierenbescherming ziet voordelen van een tropenrooster. Maar de NVWA lag jarenlang dwars. Een paar uur eerder beginnen, is het maximale wat de keuringsinstantie wilde toezeggen.'

Hoe nu verder?

'Recent heeft demissionair minister Adema toegezegd dat hij dit jaar een proef wil met 's nachts slachten. Doel is drie of vier slachterijen, waarvan minstens één varkensslachterij. Slachten vanaf 12 uur in de nacht zou dan mogelijk moeten zijn bij temperaturen boven de 30 graden overdag. De extra keuringskosten zijn voor het bedrijfsleven.'