Flevolanders laten zich zien in waterbeheer

Boeren blijken nog maar mondjesmaat te porren voor maatregelen die de kwaliteit van de bodem, het slootwater en grondwater verbeteren. Dat geven zowel waterschapsbestuurders als LTO Noord-bestuurders aan voorafgaand aan een rondgang van de Waterkaravaan in Flevoland. De tour met dertig deelnemers uit Oost-Nederland is georganiseerd vanuit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW).

Tijdens de excursie worden een melkveehouderij, een bollenbedrijf en een akkerbouwbedrijf aangedaan, waar iedere ondernemer op zijn manier werkt aan verbetering van de bodem- en waterkwaliteit. De drie bedrijfsbezoeken laten zien dat er nog veel te winnen valt op het gebied van bodem- en waterbeheer.

Volgende fase

Het DAW-programma in Overijssel en Gelderland gaat een volgende fase in, nadat de afgelopen jaren een fors aantal kennis- en bewustwordingsprojecten in gang is gezet. Doelstelling is de bodemkwaliteit op agrarische percelen op een hoger peil te brengen, samen met de waterkwaliteit in de directe omgeving.

'Maar de olievlekwerking valt ook in Flevoland nog wat tegen. We zijn dan ook bezig met het aanpassen van de verordeningen, zodat wij als waterschap boeren kunnen stimuleren via doelsturing en geen extra maatregelen hoeven op te leggen', legt dagelijks bestuurder Jo Caris van Waterschap Zuiderzeeland uit.

Als het aan Caris ligt, dan kunnen Flevolandse agrariërs in groepsverband manieren bedenken om samen de uitspoeling vanaf erf en percelen naar watergangen te verminderen. 'Ze mogen dan ook zelf bepalen waar het meetpunt komt waar wij monitoren of ze die doelstellingen halen', belooft hij. Zo'n project loopt al langs de Vuursteentocht in Swifterbant. Daar beheren twaalf boeren samen één meetpunt.

Nutriëntenverlies beperken

Een van hen is akkerbouwer Harry Schreuder. Hij laat de bezoekers zien hoe hij het nutriëntenverlies op zijn percelen probeert te beperken. Dat doet hij bijvoorbeeld door te experimenteren met verschillende soorten stikstofbinders, door het bemestingsschema aan te passen en door het slootpeil met stuwtjes omhoog te brengen.

Met een stikstofapp en sensoren in het veld kunnen de deelnemers zelf het nutriëntenverlies in beeld brengen, zoals de uitspoeling bij de drains. Daarbij krijgen ze ondersteuning van bodem- en waterexperts Everhard van Essen en Evert Jan Dijk van adviesorganisatie Aequator.

Bemesting verplaatsen

'Als de omstandigheden goed zijn, dan probeer ik de bemesting naar het voorjaar te verplaatsen, zodat in de winter minder uitspoelt', zegt Schreuder. Wat al die maatregelen bij elkaar kunnen opleveren, blijkt als de bezoekers samen met Schreuder en de twee experts het veld in gaan om een watermonster te analyseren en de bodemstructuur te beoordelen.

Die bodemstructuur is dik in orde, zien de groepsleden al snel aan de hand van een set staalkaarten. De stikstofuitspoeling kan nog iets beter, geeft de akkerbouwer toe, als de kleur van het proefstrookje iets te ver uitslaat, wat Dijk laat zien. 'Maar het gaat nu nog over bewustwording. Geen boer is in overtreding.'

Integraliteit

Een rondgang over het erf van melkveehouder Marijn van Aart in Rutten toont hoe hij daar met een gescheiden afvoersysteem zowel de afspoeling beperkt als het nutriëntenverlies vermindert. 'Ik zoek daarbij de integraliteit. Ik wil niet in één hoekje wat oplossen, terwijl het elders doorgaat', zegt hij.

Om dat te bereiken, moest Van Aart zijn stal en erfverharding flink op de schop nemen. Zo kwam er een overkapping van de vastemestopslag, evenals van een sleufsilo en de voerkeuken. Bestaande sleufsilo's werden voorzien van een dubbele afvoer, net als langs de verharding van het erf.

Gemorste voerresten worden bij elkaar geveegd om in een centrale bunker te belanden. Het kuilvoer wordt vervoerd met een dichte happer. 'Een schoon erf vergt discipline, zodat wat schoon is ook schoon blijft', stelt de melkveehouder.

Zo'n schoon erf heeft ook bollenteler Jeroen Schutte in Nagele. Een afvoergoot om het complex van schuren en opslagruimten zorgen voor een verantwoorde erfafspoeling. Het spoelwater wordt opgevangen in bassins, waar het via natuurlijke weg wordt gereinigd. In het veld wordt er alles aan gedaan om bodemverdichting tegen te gaan.

'Zo passen we al jaren niet-kerende grondbewerking toe in sommige gewassen of grondsoorten. Dat geeft oplossingen, maar levert ook weer andere problemen op, zoals in de uien. In bollen kunnen we rotorspitten. Zo zoeken we telkens andere oplossingen', legt Schutte uit.

Tijd voor actie

Na een periode van kennis vergaren en bewustwording vergroten vindt regiobestuurder Martin Immink van LTO Noord regio Oost het tijd voor actie. 'Maar ik schrik ervan hoe weinig boeren afweten van hoe ze de bodem- en waterkwaliteit in hun omgeving kunnen verbeteren. Het moet kennelijk nog landen op het boerenerf dat ze ermee aan de slag moeten', stelt hij vast.

'De mensen die het goed doen, moeten we stimuleren en belonen. Daarvoor is in Oost-Nederland geld beschikbaar, alleen moeten we daar nog de regelingen voor ontwikkelen. Je kunt goede dingen op het erf willen doen, maar dan moet je ook het verdienvermogen op peil weten te houden', zegt Immink.