Mexicaanse bedekte tuinbouw heeft techniek hard nodig

De Mexicaanse bedekte tuinbouw maakt een forse groei door. Wie deze sector onder de loep neemt, ziet grote verschillen tussen de bedrijven. Globaal is onderscheid te maken tussen de categorieën lowtech, midtech en hightech. Naar schatting is het totale oppervlakte bedekte teelt zo'n 51.000 hectare voor groenten, fruit, planten en bomen.

Maximaal 15 procent valt onder de noemer hightech, die redelijk goed vergelijkbaar is met het technische niveau van Nederlandse glasgroentebedrijven. Het verschil is dat het merendeel van de kassen niet bedekt is met glas, maar met lichtdoorlatend plastic. In midtechkassen wordt ook enige vorm van automatisering toegepast in de aansturing van ventilatie en irrigatie.

Voor toeleveranciers uit Nederland is de Mexicaanse tuinbouw een interessante markt. Ondanks de sterke ontwikkeling, liggen er nog veel mogelijkheden en uitdagingen. Problemen met water, plantenziektes en een tekort aan arbeid vragen om oplossingen waar de hoogwaardige Nederlandse techniek en kennis bij uitstek in kunnen voorzien.

Volgens recente cijfers van belangenorganisatie Mexican Assocation of Protected Horticulture (Amphac) wordt ongeveer 82 procent van de gekweekte kasgroenten uitgevoerd naar de Verenigde Staten (VS), 2 procent naar Canada en de rest blijft in eigen land. Bij Amphac zijn 264 tuinbouwbedrijven aangesloten.

De helft van het aangesloten areaal betreft high- en midtechkassen, de andere helft zijn eenvoudige constructies en tunnels met gaasbedekking. Naast bedekte teelt telt Mexico nog een enorm oppervlak aan groenteteelt in het open veld.

De organisatie richt zich op de Mexicaanse handelsbelangen, marktonderzoek en het delen van actuele prijsinformatie om telers houvast te bieden bij hun transacties. Afgezien van deze inzet is er weinig samenwerking in de Mexicaanse tuinbouw. De meeste grote bedrijven organiseren hun productie, distributie en verkoop zelf.

VS dominant in afzet

Volgens directeur Alfredo Diaz Belmontes van Amphac zijn er drie uitdagingen die eruit springen. 'Er is grote behoefte aan diversificatie van markten. Momenteel is de VS als afnemer zeer dominant. Dat maakt ons kwetsbaar.' Hij doelt mede op de instabiliteit van wisselkoersen met als gevolg gederfde inkomsten.

'Een tweede punt is het eenzijdige aanbod', vervolgt Diaz Belmontes. 'Tomaat beslaat 60 procent, paprika 20 procent en voor de rest gaat het om komkommers en enkele andere groenten. Meer variatie maakt minder afhankelijk. Daarom stimuleren wij leden ook bloemen te telen.'

Minder bulkproductie

Daarnaast zoekt Diaz Belmontes het in meer toegevoegde waarde per kilo. 'Dus minder bulkproductie, maar teelt van variëteiten en kwaliteit waarmee je specifieke marktsegmenten kunt bedienen. Wij doen dan ook veel marktonderzoek.'

Nog urgenter dan de uitdagingen die de Amphac-directeur noemt, zijn de problemen met water en arbeid. Gietwater betrekken de telers voornamelijk uit ondergrondse bronnen. Regenwateropvang gebeurt, omdat de neerslagperioden beperkt en te hevig zijn.

'De waterbeschikbaarheid staat onder druk door klimaatverandering en overmatig gebruik van bronnen. De aquifers raken leger, mede door verandering van het neerslagpatroon', vertelt Wendele van der Wiele. Zij is namens de landbouwraad van de Nederlandse ambassade als adviseur betrokken bij de agrarische handelsrelaties tussen Nederland en Mexico.

Water is cruciaal

'Voorheen was er weinig aandacht voor het thema water, maar dat verandert. Steeds meer bedrijven zien dit als cruciaal onderdeel. Uiteindelijk wordt de situatie zo nijpend, dat recirculatie van gietwater verplicht gesteld wordt door de overheid', verwacht Van der Wiele.

Het recirculeren van gietwater met zuiveringsinstallaties ligt voor de hand als oplossing. Sommige telers doen dit in beperkte mate, maar algemeen is het nog niet. Enerzijds zien ze de investeringen nog niet als noodzakelijk, anderzijds leeft de vrees dat ziektekiemen zich bij hergebruik door het gewas verspreiden.

Een uitzondering is de paprikakwekerij La Hacienda Fresh in Irapuato, centraal-Mexico. Naast hun huidige 26 hectare, laten de ondernemers een nieuwe kas van 10 hectare bouwen waarin ook een waterinfiltratiesysteem komt.

Drainwater recyclen

'Dit zijn innovatieve ondernemers die allerlei processen proberen te verbeteren. Ze gaan het drainwater 100 procent recyclen en filteren', weet technisch adviseur Lorenzo de Jong van toeleverancier A-Growtech. Hij werkt al zo'n veertien jaar in Mexico, waar hij aanvankelijk actief was namens de Nederlandse toeleveranciers Stolze en Gacon.

Inmiddels heeft De Jong een bedrijf in elektro- en watertechniek en is hij adviseur voor A-Growtech. Dit bedrijf introduceert hoogwaardige systemen die Mexicaanse telers in staat stellen duurzamer te produceren. Zo gaan zij in de nieuwe kas van La Hacienda Fresh een hogedrukvernevelingsinstallatie aanleggen.

Vernevelen voor verkoeling

'Wij adviseren verneveling, want door het toedienen van vocht is de kas beter koel te houden. Daardoor hoeven zij het dek niet te krijten, wat nu nog wordt gedaan tegen de felle zon. Zonder krijt op het dek profiteer je vooral in de koude ochtenduren van de lichtinstraling, met meer productie als resultaat', legt de adviseur van A-Growtech uit.

De Jong is een van de tientallen Nederlandse toeleveranciers van tuinbouwtechniek actief op de Mexicaanse markt. Hij is gevestigd in Querétaro. Hoewel de tuinbouw verspreid is door het hele land, zijn de meeste hightechkassen te vinden in de wijde omtrek van deze stad in Centraal-Mexico. Hier ligt ook het Agropark, een clusterlocatie opgezet naar Nederlands voorbeeld.

De regio heeft een goed klimaat voor kasgroenten. Vanwege de ligging op zo'n 1.800 meter, koelen de nachten af tot ongeveer 10 graden. In moderne kassen ligt een verwarming die draait op aardgas. Daarmee kan 's nachts worden gestookt en wordt ook CO2 opgevangen als groeistof voor het gewas.

Dat de belangstelling vanuit Nederland voor de Mexicaanse tuinbouw groot is, bleek wel tijdens de internationale vakbeurs GreenTech Americas, van 12 tot 14 maart in Querétaro. Met maar liefst 36 stands van Nederlandse bedrijven en ruim honderd Nederlandse tuinbouwprofessionals was het oranjegevoel op de beurs tastbaar.

Royal Brinkman is een van de grote namen uit Nederland die een succesvolle vestiging heeft opgebouwd in het Midden-Amerikaanse land. De leverancier van tuinbouwbenodigdheden heeft een goed beeld van de ontwikkelingen daar. 'Door strengere eisen van de markt en schaarste aan personeel, moet de Mexicaanse tuinbouw meer mechaniseren en automatiseren', zegt general manager Ben Sosef.

Arbeid duurder en schaarser

Vooral arbeid is volgens Sosef de laatste jaren duurder en schaarser geworden. 'Het minimumloon stijgt wel zo'n 20 procent per jaar. Ook andere kosten zijn gestegen.'

Zowel in kaderfuncties als het laaggeschoolde werk is er concurrentie van andere sectoren. Daar stijgt de werkgelegenheid vanwege de economische groei en vele internationale ondernemingen die neerstrijken in de regio Querétaro. De reactie is mechanisatie en automatisering, constateert Sosef.

'Bedrijven zijn bereid te investeren in zaken als intern transport.' Sosef noemt de stijgende vraag naar goede buisrailkarren en gewasversnipperingsmachines als voorbeelden. 'Hiermee verlopen processen beter en is minder arbeid nodig.'