Nog veel schapen, runderen en geiten gevoelig voor blauwtong

Sinds de eerste melding van een infectie met blauwtong serotype 3 (BTV-3) heeft het virus zich snel verbreid en zijn duizenden schapen- en rundveebedrijven en enkele tientallen geitenbedrijven besmet geraakt. In totaal zijn er 5.965 besmettingen vastgesteld, waarvan 4.402 op basis van een PCR-onderzoek en 1.563 op basis van de klinische verschijnselen.

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft Royal GD opdracht gegeven tot een onderzoek naar de ernst en het verloop van blauwtong bij schapen, melkvee en geiten. Doel was een objectief beeld te krijgen van de ernst van de situatie op de onderzochte bedrijven.

Het onderzoek startte in oktober met vijf schapen-, vijf melkvee- en drie geitenhouderijen. Die werden positief bevonden op blauwtong, na bloedonderzoek door Wageningen Bioveterinary Research. Bij de start is door specialisten het aantal zieke dieren vastgelegd en zijn bloedmonsters genomen. De bedrijven zijn dertien weken lang gevolgd, waarbij het aantal dieren met klinische verschijnselen en gestorven dieren werd vastgelegd. Twee weken na de start van het onderzoek en aan het einde van de dertien weken, zijn opnieuw bloedmonsters genomen.

Hoge sterfte bij schapen

De vijf bezochte schapenbedrijven hadden in totaal 202 dieren met klinische verschijnselen van blauwtong. Daarmee werd bij 7,5 procent van de aanwezige schapen blauwtong vastgesteld. Het percentage zieke dieren verschilde wel flink per bedrijf, van enkele procenten tot 15 procent. De meestvoorkomende ziekteverschijnselen bij de schapen zijn sloomheid, kreupelheid, beschadigingen in de bek, gezwollen lippen, neus en/of kop en neusuitvloeiing.

Van de besmette schapen is 75 procent gestorven. Daarom waren er aan het einde van de onderzoeksperiode ook minder schapen met antistoffen dan aan het begin, vermoeden de onderzoekers. Op vier van de vijf bedrijven was het percentage antistoffen gering, op één bedrijf ging het om zo'n 15 procent.

Weinig schapen op de onderzochte bedrijven zijn dus beschermd tegen een nieuwe infectie met blauwtong. Van de besmette schapen herstelden er 20, dat is 10 procent. Ze waren tussen de 1 en 54 dagen ziek. Aan het einde waren er nog steeds 31 schapen niet hersteld.

Meer zieke runderen

Bij het rundvee was een groter percentage van de dieren ziek door blauwtong. In totaal waren er op de vijf onderzochte bedrijven 214 runderen met klinische verschijnselen, dat is 24,5 procent. Gemiddeld waren ze 22 dagen ziek. Dit varieerde van 8 naar 50 procent. Het grootste deel van de runderen is weer genezen (91,6 procent), 4 zijn gestorven.

De verschijnselen bij runderen zijn een gezwollen, rode en/of beschadigde kroonrand, kreupelheid, stramheid, pijnlijke gewrichten, rode ogen en neusuitvloeiing. Op de rundveebedrijven waren er bij het begin meer dieren met het virus dan dieren met antistoffen in het bloed. Aan het eind waren er op vier van de vijf bedrijven meer dieren met antistoffen en op één bedrijf minder. Het percentage dieren met antistoffen aan het einde van het onderzoek varieerde van 5 tot 55 en was daarmee duidelijk hoger dan bij de schapen.

Weinig geiten met symptomen

Op de drie onderzochte geitenbedrijven vertoonden 39 dieren ziekteverschijnselen, 1,1 procent van het totaalaantal aanwezige geiten. Dat varieerde op de bedrijven van 0,3 tot 3,6 procent. Symptomen zijn een verminderde eetlust, daling van de melkproductie, kreupelheid, stramheid, koorts en verkleuring van de uier.

Aan het einde waren zeventien geiten gestorven. Dat is 44 procent van de zieke geiten. Twee geiten werden afgevoerd, vijf waren nog niet hersteld en vijftien waren wel volledig hersteld. Bij de herstelde dieren duurt de ziekte 13 tot 32 dagen.

Mogelijk ernstiger in zomer

Enkele symptomen zouden andere oorzaken kunnen hebben, maar alle verschijnselen bij de schapen, runderen en geiten komen goed overeen met de bekende symptomen van een blauwtonginfectie. De onderzoekers merken wel op dat alle waarnemingen aan het einde van het seizoen plaatsvonden, in een periode waarin het steeds kouder werd en knutten al minder actief waren. Een blauwtonguitbraak in de zomer kan dan ook tot meer zieke dieren leiden.

Het onderzoek laat verder zien dat er nog veel dieren zijn zonder antistoffen die momenteel dus onbeschermd zijn tegen een nieuwe BTV-3 infectie. Het rapport bevestigt volgens schapendokter Reinard Everts wat al in de praktijk is gebleken. Het grootste deel van de schapen sterft door blauwtong en er zijn maar weinig dieren die een subklinische infectie doormaken. Het percentage schapen dat al bescherming heeft tegen blauwtong is daarmee ook laag. Het valt de dierenarts tegen dat het aantal runderen met antistoffen in een koppel dat een blauwtonginfectie doormaakt niet hoger is.