Analyse: Winstwaarschuwing voor wie hoopt op versoepeling stikstofaanpak

De Tweede Kamer debatteert aanstaande woensdag en donderdag over de landbouwbegroting voor 2024. Het valt te verwachten dat de nieuwe Kamermeerderheid van PVV, VVD, NSC en BBB aanstuurt op begrotingsaanpassingen.

Over concrete voorstellen laten de partijen zich nog niet uit. Maar afgaande op eerder ingediende moties is bij PVV, NSC en BBB een afkeer zichtbaar van de opkoop van gezonde agrarische bedrijven met als enige argument dat die dicht bij Natura 2000-gebieden liggen.

NSC ziet bijvoorbeeld meer in een opkoopregeling gericht op verouderde bedrijven ongeacht hun ligging. BBB wil het liefst helemaal een streep zetten door het ingezette opkoopbeleid. In haar aversie tegen Brusselse regelzucht vindt de partij van Caroline van der Plas de PVV aan haar zijde.

De roep om legalisering van de PAS-melders zal in het debat ook weer luid klinken. PVV, VVD en BBB zullen willen weten hoe ver het kabinet is met het door de Kamer gevraagde actieplan dat deze boeren uit de problemen moet halen.

Ondanks de weerstand in Kamer tegen haar beleid is minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) van plan de piekbelastersregeling Lbv-plus te verlengen tot eind 2024 en het daarvoor benodigde budget te verdubbelen met nog eens 1,45 miljard euro. Aangezien het stikstofbeleid niet controversieel werd verklaard, kan ze met nieuwe voorstellen komen.

Verlenging van de Lbv-plus biedt meer boeren ook de kans een keuze te maken tussen de andere regelingen voor innovatie, extensiveren en verplaatsen. Voor het verplaatsen van boerenbedrijven wil Van der Wal 115 miljoen euro beschibaar stellen, maar voor deze regeling is nog toestemming uit Brussel nodig. De andere twee regelingen moeten dit voorjaar open gaan. Wel moeten beide Kamers instemmen met de begrotingsvoorstellen van Van der Wal.

De stikstofminister en haar LNV-collega Piet Adema hebben nog meer begrotingsvoorstellen gedaan. Zo moet er 1,3 miljard euro naar de provincies gaan zodat zij kunnen starten met de gebiedsplannen. Omdat de behandeling van het transitiefonds in de Eerste Kamer stilligt zoekt het demissionaire kabinet naar andere wegen om de gebiedsprocessen op gang te brengen.

Het ligt daarnaast in de lijn der verwachting dat de vier formerende partijen tijdens het begrotingsdebat opnieuw aandringen op vervanging van de kritische depositiewaarde door een hogere rekenkundige ondergrens. Ook de provincies vragen daarom. Een hogere ondergrens moet lucht geven aan de moeizaam verlopende gebiedsprocessen en de vergunningverlening vereenvoudigen.

Een aangenomen motie die een rekenkundige ondergrens bepleit, kreeg het fiat van de stikstofminister. Een soortgelijk voorstel is door haar voor advies voorgelegd aan de Raad van State. Wel waarschuwt ze voor te hoge verwachtingen. Ook die ondergrens vraagt om een 'robuuste' juridische borging om nieuwe teleurstelling bij onder meer de PAS-melders te voorkomen.

Hoe weerbarstig de stikstofproblematiek is, bleek deze week in België. Ook het derde stikstofakkoord dat de Vlaamse coalitiepartijen sloten, stuitte op bezwaren van de Raad van State. Het zou wederom niet voldoen aan de Europese Habitatrichtlijn. Daarnaast zouden de verschillende drempelwaarden die Vlaanderen hanteert voor de landbouw en industrie juridisch niet houdbaar zijn.

LTO Nederland uitte deze week kritiek op de voorstellen van Adema en Van der Wal. Het totaalbudget dat wordt vrijgemaakt voor het opkopen van boeren staat volgens de belangenorganisatie in geen enkele verhouding tot de budget die ten gunste komen aan boeren die met hun bedrijf door willen gaan.Voor de regelingen voor extensiveren, verplaatsen, innovatie en omschakelen is slechts een paar honderd miljoen miljoen euro beschikbaar, waarvan slechts enkele tientallen boeren gebruik kunnen maken.

Uit het trendonderzoek van Nieuwe Oogst in december blijkt 47 procent van de boeren te gokken op versoepeling van de stikstofaanpak door een nieuw kabinet. Zij die hopen op een snelle verlichting van de stikstofopgave kunnen die verwachting beter naar beneden bijstellen. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat de stikstofaanpak in zijn geheel op de helling gaat. De nieuwe Tweede Kamer zal op onderdelen aansturen op aanpassingen, maar de zekerheid waarnaar veel boeren verlangen ligt nog niet binnen bereik.