'Kruidenrijk grasland geeft meer opbrengst bij minder kunstmest'

LTO Nederland is met Urgenda initiatiefnemer van deze campagne. 'We moeten als melkveehouderij met veel thema's aan de slag. Denk aan biodiversiteit, natuur, stikstof en schoon water. Dit is niet dé oplossing voor al die thema's, maar het draagt er wel aan bij', vertelt Wilco Brouwer de Koning, lid van de LTO-vakgroep Melkveehouderij.

De biodiversiteit en klimaatimpact zijn voor Urgenda reden om mee te doen, weet woordvoerder Hanneke van Ormondt. 'De maatschappij wil alles van de boer, hier helpen we ze. Geld vanuit de maatschappij gaat, in de vorm van korting voor duurdere maar betere zaden, als financiële hulp rechtstreeks naar de boer.'

Met deze 1001ha-campagne, in samenwerking met zeven zaadleveranciers, is al 5.000 hectare ingezaaid. 'De een zaait in stroken, de ander zaait het hele perceel in. Daar is iedereen vrij in, het gaat zonder controles of invullijsten. We gaan ervan uit dat ondernemers zelf gemotiveerd zijn om mee te doen', aldus Brouwer de Koning.

Toch vraagt dit grasland een andere aanpak. 'Geen gewas is zo sterk als gras. Je moet als ondernemer met deze kruiden leren omgaan.' Via deze campagne kunnen boeren volgens Brouwer de Koning zien of het past.

Volgens eigenaar Ado Bloemendal van Pure Graze Seeds & Consultancy is het de moeite waard dit te proberen. 'Het kan beter tegen droogte. Belangrijk is dat je een goed uitgebalanceerd, productief kruidenrijk grasland hebt, waarbij soorten elkaar versterken. Zo wordt de productie hoger dan bij afzonderlijke componenten.'

Daarbij is volgens Bloemendal voor iedere grond en regio een andere samenstelling nodig. 'Voor klei heb je bijvoorbeeld een ander mengsel dan voor zand.'

Tot 35 procent meer opbrengst

De Pure Graze-oprichter ziet als grote plus dat deze polvormers zonder bemesting tot 35 procent meer opbrengst geven. 'Vaak wordt enkel in het voorjaar bemest. Drijfmest wordt toegepast, het is niet ideaal. Een zodebemester brengt vaak schade toe.'

Terwijl Bloemendal al sinds 2008 actief is met kruidenrijk grasland, ziet hij de laatste jaren een forse toename van de toepassing. 'Mensen zijn kuddedieren, mede door de 1001ha-campagne gaan meer mensen het proberen.' Daarbij komt dat kunstmest duurder is geworden, wat gewassen die dit minder nodig hebben interessanter maakt. 'Hier bespaar je op bedrijfsniveau zonder verlies 20.000 euro aan kunstmestkosten', rekent hij voor.

Als extra plus ziet Bloemendal de opbrengst. 'Gemiddeld kom je met dezelfde omstandigheden 2 tot 3 ton aan opbrengst per jaar hoger uit. De voederwaarde is ook goed. Het eiwitgehalte is vaak hoger, op papier is de hoeveelheid energie lager. In de praktijk geven de koeien meer melk. In mijn ogen spreekt de koe de waarheid en niet Eurofins.'

Variatie in mineralen

Verder is kruidenrijk grasland volgens Bloemendal beter als het gaat om de mineralen. 'Met achttien tot negentien verschillende planten zit er meer variatie in het mineralenaanbod. Boeren zien hun koeien in kruidenrijk grasland beter tochtig worden. Dit komt mogelijk doordat de peterselie bijdraagt aan een goede vruchtbaarheid.'

Een aandachtspunt is dat chemische onkruidbestrijding geen optie is. 'Het is belangrijk het 'saladebuffet' de ruimte te geven. Het kan makkelijk tot kniehoogte groeien. Dan gebruik je de groeikracht om het onkruid weg te drukken. Met minder maaien heb je ook meer tonnages en dat is mooi meegenomen.'

'De koeien vreten meer en het melkt gemakkelijk'

Waarom bent u dit gaan doen?

'Ik was wel benieuwd en deed daarom mee met het project 1001ha. Ik had een perceel gesplitst. Op de ene helft stond Engels raaigras en op de andere het kruidenrijke grasland van Pure Graze.

'In dat droge jaar groeide het kruidenrijke grasland door, het Engelse raaigras stokte, ondanks de extra bemesting. Wel nam kropaar na de droogte de overhand in het kruidenrijke grasland. Het is niet smakelijk en niet het beste gras. Het is nu doorgezaaid met een ander kruidenrijk mengsel.'

Toch ging u verder?

'Ja. Met mijn ruwvoerspecialist heb ik een eigen mengsel gemaakt, met een goed grasmengsel als basis en daarnaast witte en rode klaver, smalle weegbree en cichorei. Wel is het soms lastig om smalle weegbree en cichorei erin te houden. Die ben je na een paar jaar kwijt. Dit is te voorkomen door ze te laten bloeien, wat niet altijd lukt. Met het goede grasmengsel en de klavers houd je zonder de verdwenen kruiden toch een goede zode over.'

Hoe bevalt het?

'Ik gebruik het vooral voor het zomerstalvoeren. Dat is smakelijk. Het ruikt ook anders dan gras. De koeien vreten het altijd helemaal op. Zelfs wanneer ik denk van niet, omdat de planten in bloei staan.'

Wat zijn de voor- en nadelen?

'De grote plus van kruidenrijk grasland is het doorgroeien bij droogte, het groeit beter bij minder bemesting. Ik geef enkel in het voorjaar kunstmest. Een nadeel is dat de zode iets opener is. Daarnaast is het lastig de mix in evenwicht te houden. Je kunt enkel spelen met maaien en bemesting.'

Is het een aanrader?

'Wie droogtegevoelige percelen op afstand heeft, hoeft niet lang na te denken. De opbrengst wordt vaak onderschat; klaver doet qua eiwit niet onder voor gras. Cichorei en smalle weegbree vormen een prima aanvulling. Daarbij vangt die laatste met de diepe beworteling extra stikstof af, waardoor minder uitspoelt.'