Mammoetgras moet zich nog bewijzen

Mammoetgras is een miscanthusvariëteit en daarmee familie van olifantsgras. In potentie wordt aan het gewas een productie tot 40 ton per hectare in de vorm van droge vezels toegeschreven. Mammoetgras is veredeld door een kweker in het Zuid-Hollandse Boskoop en verder ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Dutch Plant Force dat ook de internationale kwekersrechten in zijn bezit heeft.

Om potentiële telers te interesseren voor mammoetgras, was er onlangs een informatiebijeenkomst op het bedrijf van melkveehouders Koos en Jaimy Vos in het Drentse 2e Exloërmond. Zij plantten vorig jaar een eerste proefperceel aan met de grassoort voor langjarige teelt. Ze zijn van plan hun areaal de komende jaren uit te breiden.

Diverse biobased toepassingen

Hein Stam en Michel Oldenburg zijn twee van de drie partners van Dutch Plant Force. Ze zijn enthousiast over mammoetgras als gewas voor vezelproductie en noemen dit geschikt voor diverse biobased toepassingen. Ze erkennen dat er nog onzekerheden zijn over de teelt, de afzet van de vezels en de verwaarding van het vastgelegde CO2.

'Wij vertellen het verhaal zoals het nu is. Uiteindelijk gaat het om een teelt van minimaal twintig jaar en streven we ernaar om voor de boer als producent een goede afzet en een interessant verdienmodel te garanderen', verklaart Stam.

De eerste experimenten met mammoetgras dateren van drie jaar geleden. Belangrijk verschil met olifantsgras is volgens Oldenburg dat als uitgangsmateriaal naast wortelstekken ofwel rhizomen gewone bewortelde stekken of plantjes uit weefselkweek zijn te gebruiken. 'Het voordeel is dat we sneller kunnen vermeerderen en dat het plantmateriaal steriel en bacterievrij is.'

5 tot 7 meter hoog

In volle productie na zo'n drie jaar kan het gewas 5 tot 7 meter hoog worden. Uitgaande van 85 procent droge stof moeten opbrengsten tussen 30 en 40 ton zeker haalbaar zijn.

Oldenburg: 'Mammoetgras stelt geen hoge eisen aan de kwaliteit van de grond en vraagt in de teelt weinig aandacht. Wel is het van belang dat de planten goed aanslaan. Daarvoor is voldoende vocht nodig en moet het jonge gewas worden bemest. Voor een goede beginontwikkeling kunnen telers eventueel onkruidbestrijding uitvoeren en tussen de plantrijen frezen, maar dat hoeft alleen in het eerste jaar.'

Onderzoek

Dutch Plant Force doet zelf onderzoek en laat ook onderzoek uitvoeren naar de toepassingsmogelijkheden van mammoetgras. Stam legt uit dat de eerste focus ligt op relatief gemakkelijke afzetkanalen.

'Nu worden de vezels vaak nog gebruikt als strovervanger voor strooisel in stallen en voor het bijmengen in teeltmedium voor bijvoorbeeld champignons. Daarnaast streven we naar meer hoogwaardige toepassingen zoals biobased bouwmateriaal in de vorm van spaanplaten of isolatiepanelen of mooie witte vezels voor de productie van papier, plastic of karton.'

Verdienmodel

Om een indruk te geven van een verdienmodel voor mammoetgras, heeft ondernemerscoach Sieto van Houten op verzoek van Dutch Plant Force berekeningen uitgevoerd. Als uitgangspunten voor de kosten per hectare rekent hij met een investering in plantmateriaal van 6.000 euro. Dat betreft tienduizend planten voor 0,60 euro per stuk.

Verder moeten telers rekening houden met een jaarlijkse afdracht van 350 euro per hectare voor licentierechten en jaarlijkse oogstkosten van zo'n 450 euro.

Aan de opbrengstkant gaat Van Houten in zijn berekening uit van een voorzichtige vezelproductie van 30 ton die wordt verkocht voor 150 euro per ton. De inkomsten aan carbon credits uit vastgelegde CO2 in de bodem schat hij voorlopig voor de teler op 400 euro per hectare.

Volgens de ondernemerscoach heeft mammoetgras een korte aanloopperiode nodig om in volle productie te komen. 'Vanaf het tweede jaar is al sprake van een oogstwaardig product en vanaf het vierde jaar reken ik met volledige opbrengsten.'

Break-evenpoint

Het saldo bij de uitgangswaarden van Van Houten en zonder verder toegerekende kosten komt op zo'n 3.700 euro per hectare bij volle productie. Dan ligt het break-evenpoint op iets meer dan vier jaar. Als de prijzen voor de vezels verder oplopen, de opbrengsten richting 40 ton gaan en de carbon credits meer opbrengen, dan zijn de periode van het terugverdienen van de aanloopkosten nog korter, laat de ondernemerscoach zien in berekeningen.

'Mammoetgras is een langjarig gewas. Voor het verdienmodel moeten we naar de lange termijn kijken. Het is nu van belang dat goede ketens worden gevormd voor een betrouwbare afzet van biobased materialen. Het is spannend of dat gaat lukken. De onzekerheid die dat met zich meebrengt, moet bij je passen als ondernemer', houdt Van Houten zijn toehoorders voor tijdens de informatiebijeenkomst.

Met hun presentatie wil Dutch Plant Force de telers een realistisch verhaal voorleggen en geen gouden bergen beloven, benadrukt Stam. Hij noemt mammoetgras een veelbelovend gewas dat een serieuze bijdrage kan leveren aan de circulaire economie.

'Wij gaan ons inzetten voor een goede afzet van de vezels en zullen telers daarbij ook begeleiden. Geleidelijk gaan we zowel in Nederland als daarbuiten op zoek naar meer partners, zowel voor de productie als voor de toepassingen, om samen deze groene revolutie vorm te geven.'