'Utrechtse Monitor Duurzame Landbouw kan jaarlijks zo'n 2.400 euro opbrengen'

Hoe gaat de Utrechtse Monitor Duurzame Landbouw werken?

Sterk: 'De boeren kunnen zich vrijwillig aanmelden. Daarnaast moet je als boer in ieder geval een aantal basispunten halen om überhaupt mee te kunnen doen. We hebben daarom streefwaarden benoemd waar je naartoe kunt werken.

De totstandkoming van de monitor is niet naar ieders zin verlopen en daar zijn we op aangesproken

Mirjam Sterk, Utrechts landbouwgedeputeerde voor het CDA

'Afhankelijk van de stappen die kunnen worden gezet, krijg je punten. Het aantal punten bepaalt de vergoeding. Hoe meer punten je verdient, hoe hoger de vergoeding. Daar zit de stimulering in.

'Er is nog geen verdienmodel. Het zou jaarlijks gemiddeld zo'n 2.400 euro kunnen opbrengen, weten we door de ervaringen van andere provincies.'

Wat gaat die beloning inhouden?

Sterk: 'We starten het project met melkveehouders en hebben per boer maximaal 5.000 euro beschikbaar gesteld. Dit budget hebben we, vanuit provinciale middelen, apart gezet. Het geld staat dus vast en we hoeven niet te wachten op geld vanuit het Rijk. Daarom kunnen er nu honderd boeren meedoen aan de monitor.

'Ik wil zelf ook alleen het geld uitgeven waarvan ik zeker weet dat ik het voor vier jaar kan verstrekken. We hebben boeren op het oog die stappen willen zetten. In de kern gaat het erover dat ze met experts en elkaar haalbare doelen stellen, zodat ze aan de gang kunnen en daar ook reëel wat voor kunnen krijgen.'

Hoe is de monitor tot stand gekomen?

Van Wijk: 'Door het vormen van een stuurgroep en twee pilots; een in het Veenweidegebied en een in de Kromme Rijn. In het Veenweidegebied waren de agrariërs unaniem enthousiast, in het Kromme Rijngebied heeft het af en toe wel geschuurd en ik denk dat dit het tot op het laatste moment nog doet.

'We hopen dat er straks dus iets ligt wat van beide kanten is gevoed en ook echt als positief wordt ervaren. Utrecht kent allemaal verschillende gebieden met klei, veen of zand. Het belangrijkste is dat die gebieden dus allemaal evenredig worden bedeeld met de kritische prestatie-indicatoren, ofwel de KPI's.'

Hoe gaat die puntentelling werken?

Van Wijk: 'We moeten zorgen dat de klassering hetzelfde blijft voor elk bedrijf en daarmee dus ook de financiële stimulering. Stel dat iemand in de veenweiden hetzelfde bedrijf zou hebben als op klei. Dan moeten die bedrijven ook hetzelfde aantal punten kunnen scoren.

'Je moet proberen de agrarisch ondernemers in hun kracht te zetten. Waar ze goed in zijn, moeten ze nog beter kunnen gaan doen.'

Moeten de deelnemers dan met de billen bloot?

Van Wijk: 'De gegevens die je inlevert zijn afgeschermd en worden verwerkt door de agrarische collectieven. Een belangrijk punt hierbij is dat de data van de agrariër blijven en gemakkelijk zijn aan te leveren. De data bieden dan inzicht op welke punten je als bedrijf scoort en wat je kunt verbeteren. Zo moet de monitor gaan werken.'

Sterk: 'Daarom hebben we ook met opzet voor die agrarische collectieven gekozen. Die staan dicht bij de boer. Ik snap heel goed dat agrariërs graag hun data bij zich willen houden. Ik vind het op deze manier goed geregeld.'

Hoe gaat dit uiteindelijk bijdragen aan het Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG)?

Sterk: 'Je zou kunnen zeggen dat de monitor een instrument is om die doelen te gaan halen. In het UPLG staat duidelijk wat we gaan doen. Maar hoe we dat samen met de agrariërs en hun vakmanschap gaan doen, daar is deze monitor een mooi voorbeeld van. Wij zijn ook benieuwd wat we van de monitor kunnen leren.

'Daarnaast kunnen we kijken naar de dingen die goed werken. We maken daar in alle gebieden afspraken over, waarbij we proberen de KPI's daarin mee te nemen. Dan hebben we ook een middel om een aantal van onze doelen in ieder geval te halen. Maar of dat ook lukt, blijft natuurlijk de grote vraag.'

Hoe zit het met de verstandhouding tussen Utrechtse boeren en overheid?

Sterk: 'De totstandkoming van de monitor is niet naar ieders zin verlopen. Daar zijn we dan ook op aangesproken door de deelnemers. Dat zijn niet de makkelijkste gesprekken, maar het is wel heel belangrijk dat ze worden gevoerd. Op die manier leren we van elkaar en kunnen we rekening houden met elkaar.

'Tegelijkertijd hebben we te maken met onderwerpen die gewoon heel ingewikkeld zijn. We hebben best een lastige taak, want we moeten van het Rijk dingen voor elkaar krijgen die soms ingrijpend zijn. Dan vraag je vooral veel van agrariërs; vaak landt het op het boerenerf. Kijk bijvoorbeeld naar het Nationaal Programma Landelijk Gebied, waar van alles in moet.'

Trekt de boer dan niet aan het langste eind?

Sterk: 'We zetten ons er elke dag voor in om de landbouw overeind te houden en perspectief te bieden. Dat zegt veel over hoe wij daar als provincie naar kijken. Het gaat ons niet alleen om de doelen, maar ook om het perspectief.

'Als gedeputeerde vind ik het belangrijk om niet alleen over de agrariërs te praten, maar ook met ze. Ik heb er de afgelopen jaren dan ook alles aan gedaan om dat gesprek aan te gaan en de deur open te zetten. Met vallen en opstaan natuurlijk. Niet iedereen heeft daar behoefte aan.'

Van Wijk: 'Ik denk dat de samenhorigheid, in ieder geval in Utrecht, tussen de boeren zelf over het algemeen erg goed is. We hebben meestal de neuzen één kant op staan. Daar doen we ook ons best voor.

'Ik denk dan ook niet dat het project meehelpt aan de samenhorigheid, omdat deze er al is. Het zijn vooral de boeren die verder weg staan van de ontwikkelingen en het bestuur die zeggen: 'Zie je wel, je kunt ze niet vertrouwen.' Ik heb wel vertrouwen, maar je moet ook iets te bieden hebben.'