Proeven in prei geven verrassende inzichten

De agrarische sector heeft te maken met steeds strenger wordende regels en eisen. Voor de vollegrondsgroenteteelt geldt dat het grondwater moet voldoen aan de norm van 50 milligram nitraat per liter. 'Als je gaat kijken naar bepaalde gewassen, dan haal je die norm niet. Prei is daar een voorbeeld van', legt LLTB-projectleider Guido Schriever uit. Hij is betrokken bij het bodemteam en het deelproject Grondig boeren met prei.

Vijf jaar geleden is in een project gestart met intensieve metingen. 'Daaruit bleek dat er aardig wat stikstof in de bodem achterbleef. Met name in de grondlaag van 0 tot 90 centimeter diep', vertelt tuinbouwadviseur Chris van Laarhoven, die al jaren bezig is met de stikstofproblematiek. 'Dat is frustrerend, we zouden het graag anders zien.'

Prei wordt in de provincie Limburg vaak geteeld op hogere zandgronden, zodat er ook in slechte omstandigheden jaarrond kan worden geoogst. 'Hogere zandgronden zijn echter vaak uitspoelingsgevoelig voor stikstof. En daar hebben we meteen een eerste probleem te pakken', stelt Van Laarhoven.

Er wordt al een tijd gezocht naar een oplossing voor dit probleem. 'De overheid heeft onder meer daarom besloten om de hoeveelheid stikstof die je in 2025 mag gebruiken, in prei met 20 procent terug te brengen. We mogen nu 144 kilo stikstof per hectare geven', zegt Schriever. 'Dan is het probleem inderdaad opgelost, maar wordt het wel moeilijk om prei te telen.'

Van Laarhoven geeft aan dat de prei met die norm serieus stikstof tekortkomt. 'Dan halen we de opbrengsten niet en houden we de prei niet vitaal op het land.'

Minimaal gebruik van chemie

Er is dus iets anders nodig om aan de eisen te kunnen voldoen én te zorgen dat prei groen van het veld komt. Met het deelproject Grondig boeren met prei binnen het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) worden op twee demovelden proeven uitgevoerd. De afgelopen tijd is ingezet op twee toepassingen.

'Een daarvan is het telen van prei met minimale chemische onkruidbestrijding', licht Van Laarhoven toe. 'Dat is deels gelukt. Maar omdat het veel heeft geregend, moesten we uiteindelijk toch nog redelijk vaak chemisch ingrijpen.'

De tweede toepassing zijn biostimulanten. 'We hebben voor het planten van de prei 2 liter per hectare in de bodem gedaan. Doel was dat de hormonenbalans in de plant meer gericht zou zijn op intensieve beworteling. Dat moet vervolgens onder andere zorgen voor een betere opname van de gegeven stikstof', legt de tuinbouwadviseur uit.

De toepassing had visueel weinig effect, geeft Van Laarhoven aan. 'De bovengrondse delen lieten weinig verschil zien. Ook ondergronds waren verschillen met het blote oog moeilijk waarneembaar.' Daar kwam nog bij dat op basis van de plantsapmetingen en bodemmetingen stikstof bijgemest moest worden om het gewas aan de groei te houden.

Meer droge stof

'Pas toen we kort voor de oogst de gewassen zijn gaan analyseren, kwamen we tot een verrassend inzicht. De behandeling met biostimulanten bleek te leiden tot een hoger drogestofgehalte in het gewas. Hoe hoger de droge stof, hoe lager de stikstof per kilogram in de droge stof.' Volgens LLTB-projectleider Schriever is dit een sleutel om op door te borduren. 'We zijn er nog niet. Dit hadden we niet verwacht, maar kwam er wel uit. Het is een begin.'

Volgens Van Laarhoven is stikstof in de preiteelt dé uitdaging. Met biostimulanten liggen er volgens hem kansen. Daarom moet er aandacht zijn voor de beschikbaarheid van calcium. 'Tegelijkertijd moeten we kritisch nadenken over chemische onkruidbestrijding.'

Als voorbeeld noemt hij dat op een van de twee bedrijven binnen het project neerslag viel op de dag dat chemische onkruidbestrijding was toegepast. 'Dit had tot gevolg dat tal van spoorelementen sterk terugliepen en de groei van de prei zwaar tegenviel. We denken dan dat het aan het onkruidbestrijdingsmiddel ligt, maar dat is slechts één factor. Onkruidbestrijding blokkeert de opname van spoorelementen en groei van prei.'

De tuinbouwadviseur vindt dat er veel zaken op agrariërs afkomen op het gebied van bemesting, plantgezondheid en het wegvallen van insecten- en ziektebestrijdingsmiddelen. 'Het komt zelden voor dat een probleem met een enkelvoudige benadering is op te lossen. Je moet verschillende hoeken aanvliegen om het probleem te tackelen.'

Samen oppakken

Schriever geeft aan dat het de bedoeling is dat het bodemteam deze zaken niet alleen gaat oppakken. 'De sector moet als geheel aan de slag. Uiteindelijk laten wij het los en moet de praktijk ermee verder. Wij kunnen dan naar een volgende uitdaging kijken. Die zijn er meer dan genoeg.'

En dat bevalt de LLTB-projectleider wel. 'Dat is het mooie van deze tak. Iets oppakken, ernaar kijken, stappen zetten, loslaten en door met de volgende uitdaging.'