Teler zoekt naar mogelijkheden om preiloof te verwaarden

Prei vormt een van de hoofdgewassen van Tuinderij Beegdenhof in het Limburgse Hunsel. Na het schonen blijft er nog een behoorlijke reststroom over, zegt Janssen. 'Wij rooien de prei op het veld en maken deze op het bedrijf schoon. Van iedere prei halen we enkele bladeren en de wortels af. Dit loof gaat in een mestverspreider. Is die vol, dan rijden we het uit op onze braakliggende percelen.'

Het preiloof heeft volgens de teler een duidelijke meerwaarde qua bemesting. Desondanks kent deze werkwijze meer nadelen dan voordelen. 'Het loof moet naar de percelen worden gebracht. En aangezien we de afgelopen jaren behoorlijk gegroeid zijn als bedrijf, liggen veel van onze gronden een eind weg. Soms moeten we wel twintig minuten rijden. Dit kost dus tijd. Daarbij moet ik een medewerker vrijmaken om de trekker te besturen en ben ik ook nog diesel kwijt.'

Daarom wordt het preiloof vaak uitgereden op percelen dicht bij het bedrijf. Dat brengt weer andere problemen met zich mee. 'Een beetje loof opbrengen is positief voor de bodemkwaliteit, maar rijd je te veel uit op een bepaald perceel, dan heeft dit negatieve gevolgen. Zo kunnen we het perceel na verloop van tijd niet meer gebruiken voor de preiteelt en neemt de ziektedruk toe, doordat de bladresten nog ziektekiemen bevatten. Hierdoor moet je meer gewasbeschermingsmiddelen inzetten, wat vanzelfsprekend niet wenselijk is.'

Doordat hij met een zware trekker en mestverspreider het veld op moet, wordt volgens Janssen ook de bodem aangetast. 'En dat terwijl we onze percelen in de wintermaanden juist rust willen geven. De zware machines zorgen voor de vorming van sporen, waarin het water blijft staan. Dit is negatief voor de structuur van de grond. Ook droogt deze in het voorjaar minder snel op. Hierdoor kun je pas later het land op.'

Vanwege de genoemde nadelen denkt Janssen al enige tijd na over andere manieren om zijn loof af te zetten of te verwaarden. Hij bracht het geschetste probleem onlangs in tijdens een webinar van het Platform Tuinbouwreststromen.

Onderzoek naar inhoudsstoffen preiloof

'De partijen binnen dit platform bekijken nu met welke ketenpartijen we deze uitdaging verder kunnen oppakken', zegt Janssen. 'Ik zie zeker kansen, vooral omdat het loof in principe geschikt is voor consumptie. Wellicht toont een onderzoek naar de inhoudsstoffen bijvoorbeeld aan dat er veel eiwit in zit. Dat biedt mogelijkheden.'

Jansen benadrukt dat het verwaarden van het preiloof voor hem alleen zinvol is wanneer dit kostenneutraal kan gebeuren of geld oplevert. 'Als het kostenneutraal kan, boeken we sowieso winst qua ziekte- en plaagdruk en bodemstructuur. Ook vinden we het belangrijk om een bijdrage te leveren aan een circulaire tuinbouwsector.'

Winst niet belangrijkste drijfveer

Het mooiste zou natuurlijk zijn als hij er ook nog iets aan zou kunnen verdienen, beaamt de preiteler. 'Maar dat is niet de hoofdinsteek. Ik ben al blij als het lukt om het preiloof straks op een bepaalde manier te verwaarden. Dat bespaart ons tijd en geld en heeft op die manier een positieve invloed op het bedrijfsrendement.'

Op de vraag of afzet elders een negatieve invloed zal hebben op de bemestingswaarden van zijn percelen, heeft Jansen een duidelijk antwoord: 'Dat verwacht ik niet. We kunnen prima zonder.'

Platform Tuinbouwreststromen

De Limburgse preiteler staat pas aan het begin van de zoektocht om zijn reststroom tot waarde te brengen. Diverse andere telers maakten deze ambitie al concreet, met hulp van het Platform Tuinbouwreststromen. Dit platform werd eind 2020 opgezet door de LLTB, Fossa Eugenia, Royal ZON en SunFresh en wordt ondersteund door de Stichting Innovatie Glastuinbouw.

'Het verwaarden van reststromen krijg steeds meer aandacht. Zeker sinds voormalig landbouwminister Carola Schouten liet weten dat de agrarische sector meer moet inzetten op circulair werken', stelt directeur Pim Deuling van Bluehub, de partij die samen met Arvalis de uitvoeringsorganisatie van het platform vormt. 'Telers in Zuidoost-Nederland hebben die handschoen voortvarend opgepakt met de oprichting van dit platform.'

Doel van het platform is om te komen tot snellere, betere en goedkopere verwaardingsketens voor reststromen. Dan gaat het zowel om groene als grijze reststromen, denk aan plantresten en folie. 'Er zijn zoveel andere mogelijkheden dan composteren of verbranden. Als platform vervullen we vooral de functie van 'matchmaker'. We brengen telers met een restproduct in contact met ketenpartijen. Zo kunnen zij samen de mogelijkheden onderzoeken en een nieuwe keten bouwen', legt Deuling uit.

Nieuwe inkomstenbron

'Op die manier zorgen we er ook voor dat de marge bij de teler komt te liggen. Het mooiste zou zijn wanneer reststromen kunnen uitgroeien tot een nieuwe inkomstenbron voor telers. Dat is onze ambitie', aldus de Bluehub-directeur.

De bemiddeling van het Platform Tuinbouwreststromen leidde er onder meer toe dat een cherrytomatenteler zijn mindere kwaliteit product levert aan een soepen- en sauzenproducent. 'Daarnaast zijn paprikatelers in gesprek met een meubelfabrikant. Die gaat meubelpanelen maken van paprikaloof. En aardbeientelers onderzoeken met marktpartijen de mogelijkheden om substraat opnieuw in te zetten in de professionele tuinbouw. Er worden dus absoluut stappen gezet.'