NAK bevestigt toenemende virusdruk in pootgoed

Belangrijke oorzaak is het kleiner wordende middelenpakket, zegt Jeroen Winkelhorst, technisch coördinator bij de NAK. 'Pootgoedtelers hebben minder mogelijkheden voor een effectieve bestrijding van bladluizen. De kans op verspreiding van virussen is daardoor groter. Ook zien we dat infectiebronnen, zoals aardappelopslag, steeds lastiger te onderdrukken zijn.'

Winkelhorst gaf deze week tijdens de telersvergadering van de NAK in het Flevolandse Emmeloord een verklaring voor de toenemende virusdruk op Nederlandse pootgoedpercelen. In zijn terugblik omschrijft hij 2023 als een echt virusjaar. 'De luizen vlogen al vroeg in het seizoen, maar door de droogte bleef het aantal viruswaarnemingen aanvankelijk beperkt. Later, toen het groeizaam weer werd, nam ook het aantal waarnemingen van vooral het primaire virus snel toe.'

Vanwege de zichtbare aantastingen kwam het verlagingspercentage van pootgoed vorig jaar in de veldkeuringen uiteindelijk uit op meer dan 15 procent. Ruim 65 procent daarvan werd veroorzaakt door virussen. Dat aandeel was veel hoger dan voorgaande jaren. Naast de visuele waarnemingen is in de nacontrole in 50 procent van de monsters virus vastgesteld. Voor net iets meer dan 30 procent van de monsters resulteerde dit in verlaging van pootgoedklasse.

Trend aantoonbaar

Om antwoord te krijgen op de vraag of de toenemende virusdruk als trend aantoonbaar is, zette de technisch coördinator van de NAK de resultaten van de veldkeuringen en van de nacontrole van de laatste tien jaar op een rij. Daarbij valt op dat van de laatste vijf jaar in elk geval in 2019, 2020 en 2023 in de nacontrole het aandeel monsters met virus 50 procent of hoger was.

Winkelhorst maakt bij de vergelijking van teeltseizoenen onderscheid tussen lichte en zware besmettingen. Van elk van de monsters is bekend hoeveel reacties op virussen in de nacontrole zorgen voor een positieve uitslag. Eén reactie is een lichte besmetting en twee, drie of vier reacties zijn steeds zwaardere besmettingen. Daarbij valt volgens Winkelhorst op dat in de meeste jaren het aantal lichte aantastingen vrij constant is. 'In de genoemde drie jaren met hoge virusdruk is vooral het aandeel zware aantastingen veel groter.'

Overigens is bij de vergelijking van resultaten van de nacontrole enige nuance wel op zijn plaats, stelt de technisch coördinator van de NAK. Hij wijst erop dat in de loop van de jaren wijzigingen zijn doorgevoerd die onder meer invloed hebben op het aantal verlagingen. Een voorbeeld daarvan is de aanpassing van de virusnorm voor E-pootgoed in 2020.

Ook toetsen op bladrolvirus

'Dat zorgde in dat jaar direct voor minder verlagingen. Verder zien we dat de toename van de teelt van hoogwaardige pootgoedklassen juist leidt tot meer verlagingen omdat de normen strenger zijn. Verder toetsen we in de nacontrole vanaf 2023 behalve op het Y-virus ook op bladrolvirus en dat maakt de kans op een positieve reactie groter. In de laatste nacontrole bleek 2,3 procent van de monsters besmet met bladrol', zegt Winkelhorst.

Om zijn verhaal te onderbouwen, vergeleek de technisch coördinator van de NAK nog voor een aantal jaren de luizendruk met de viruswaarnemingen. Daaruit blijkt dat de zichtbaarheid van virussen in het groeiseizoen sterk afhankelijk is van het weer en dat er niet altijd een relatie is met de uiteindelijke resultaten in de nacontrole. Belangrijk advies is volgens Winkelhorst wel dat pootgoedtelers consequent infectiebronnen als opslag en zieke planten blijven opruimen en geen concessies doen aan de kwaliteit van hun uitgangsmateriaal.