Adema onder vuur over gevolgen verlies derogatie

Diverse partijen rekenen Adema het verlies van de derogatie – het afbouwtraject duurt tot eind 2025 – zwaar aan. Als gevolg daarvan lopen op melkveebedrijven de kosten voor mestafzet fors op, als het al lukt de mest kwijt te raken door het vastlopen van de mestmarkt.

VVD-Kamerlid Thom van Campen wilde onder meer weten waarom de NV-gebieden, waar de derogatie nog sneller wordt afgebouwd, zo laat bekend werden gemaakt. Hij verweet de minister het verlies van de derogatie als 'poetsdoek' te gebruiken om het niet eerder ingrijpen te verbloemen. 'U laat boeren in de stront zakken.'

Adema verwees zelf eerder in het debat naar het mislukte landbouwakkoord. Dat bevatte volgens hem 'prachtige bouwstenen' voor de toekomst van boeren en tuinders. 'Het bood perspectief en nieuwe verdienmodellen voor de agrarische sector.'

De bewindsman noemt het een 'frustratie' dat het niet is gelukt een akkoord te sluiten. Hij heeft hoop dat een nieuw kabinet verder bouwt op wat wel lukte binnen het landbouwakkoord. 'Ik zag bouwstenen uit het conceptakkoord terug in verschillende verkiezingsprogramma's.' Een advies aan zijn opvolger heeft de demissionair minister ook. 'Maak het akkoord af, maar lever ook het geld dat daarvoor nodig is.'

Mooie woorden

'Mooie woorden, maar daar zijn boeren nu niet mee geholpen', reageerde BBB-Kamerlid Cor Pierik. Hij wilde weten wat de minister nu kan doen om de mestproblemen op te lossen. Op korte termijn blijkt dat er nauwelijks ruimte is. 'Hadden we maar een zilveren kogel', verzuchtte Adema.

Wel vindt de minister dat Brussel veel te traag acteert in het dossier kunstmestvervangers (Renure). Het kunnen inzetten van die bewerkte (dierlijke) meststoffen als alternatief voor kunstmest kan verlichting bieden op de vastgelopen mestmarkt.

'De Europese Commissie gaat mij veel te langzaam. In de volgende EU-landbouwraad ga ik van andere lidstaten vragen hom of kuit te geven op dit onderwerp. Nederland zet hier vol op in, want het is belangrijk voor de verduurzaming van de landbouw.'

Keiharde sanering

Door het ontbreken van een kortetermijnoplossing is het 'alarmfase 1' voor de veehouderij, hield NSC-Kamerlid Harm Holman de minister voor. 'We stevenen af op een megagroot probleem met een keiharde sanering als gevolg. U moet met een plan komen dat richting een oplossing gaat.'

Extra inkomenssteun aan veehouders voor het opvangen van de gestegen mestkosten is volgen Adema onmogelijk. Dat zou in Brussel stuiten op staatssteunregels. 'Het is hard om te zeggen, maar dit is een probleem dat zich in de loop van de tijd moet oplossen.'

Gat eco-regelingen

De bewindsman heeft wel ’goede hoop’ het financiële gat te kunnen dichten voor de uitbetaling van de GLB-premie en beloningen voor de eco-regelingen. Veel meer boeren dan verwacht hebben zich aangemeld voor de verduurzamingsregelingen waardoor de subsidiepot nu over meer deelnemers verdeeld moet worden met lagere uitbetalingen als gevolg. Partijen zijn kritisch op de minister, vooral omdat hij zo laat pas aan de bel trok.

Adema praat nu over een oplossing in Brussel. De Europese Commissie gaat het gat niet aanvullen, zegt Adema en moet extra steun door Nederland zelf eerst nog goedkeuren. Vastgesteld moet worden of er sprake is van oneigenlijke staatssteun, maar Adema heeft daar naar eigen zeggen ‘een constructief gesprek’ over gevoerd. Ook heeft Adema al geld op het oog: het gat zou gedicht kunnen worden vanuit het transitiefonds. In januari hoopt hij duidelijkheid te kunnen geven.