Enorme gevolgen blauwtong: ellende van dode dieren en financieel impact

Een kwartier voordat Nieuwe Oogst kwam filmen, blies een van de schapen van Tom Pronk in het Noord-Hollandse Naarden zijn laatste adem uit. 'Dit schaap was twee dagen geleden nog gewoon gezond. Daarna begon het ziekteverschijnselen te krijgen zoals een natte neus. Ik denk dat de longen zijn volgelopen', zegt hij.

'Nu denk je van: het is er maar één en het is niet anders. Maar het is natuurlijk enorm triest dat je er zo over denkt. Een half jaar geleden was ik best van slag door een dood schaap. Maar inmiddels ben ik er bijna aan gewend wat natuurlijk triest is.'

'In totaal had ik 250 schapen. Daarvan zijn er nu ruim 100 dood. De ellende van zieke dieren en de onmacht hebben impact', verzucht de schapenhouder. 'Daarnaast staat alles stil. Ik verkoop vleespakketten, doe aan fokkerij en handel, maar alle drie de takken staan stil. Terwijl het normaal gesproken altijd wel beter ging met de ene tak als de andere wat minder ging. Ik ben al vijftien jaar bezig met het fokken van een schaap dat goed bij me past. Dat is nu weg.'

Verzekering vergoedt niet

Pronk heeft niets aan de verzekering. 'Het wordt niet vergoed. Veeziektes schijnen te vallen onder het kopje calamiteiten. En verzekeringsmaatschappijen verzekeren schapen en schapenboeren niet voor calamiteiten', zegt hij.

'Normaal had ik altijd te veel schapen en te weinig gras. Maar voor volgend jaar weet ik nu al dat ik te weinig schapen heb om gebieden te onderhouden en ik heb wel een onderhoudsplicht. Dus ik moet meer maaien. Dat zijn werkzaamheden waar je dan niet op hebt gerekend en die ook het kostenplaatje veranderen', licht de schapenhouder toe.

Dijken

'In Nederland heb je veel gebieden die onderhouden moeten worden. Het onderhoud van de dijken wordt veel door schapen gedaan. Daardoor blijven de dijken sterk. Die dijken hebben voor Nederland een belangrijke functie, waar de schapensector aan bijdraagt', zegt Pronk.

'De weken waarin er 50 schapen doodgingen en de hele schuur vol lag met zieke dieren, zijn voorbij. Ik hoop dat ik de ergste ellende heb gehad. Maar in andere gebieden in Nederland ligt dat natuurlijk anders. Er is wel een vaccin nodig voor het voorjaar, anders wordt het lastig', blikt de schapenhouder vooruit.

Melk komt niet op gang

Voor melkveehouder Anita de Jong in het Noord-Hollandse Weesp zijn de gevolgen van het virus ook groot. Ze melkt 50 koeien, maar merkt dat de productie niet op gang komt. 'We zien ruim 30 procent productiedaling. Al een aantal weken en we zien nog geen stijging', zegt ze.

'Drie koeien zijn dood. De eerste hadden we als kalf opgefokt, je hebt zo'n dier op zien groeien en dan komt hij eindelijk aan de melk. Het is voor onderzoek weggegaan. Daaruit bleek dat er overal spierafbraak was. Een andere koe had uierontsteking en reageerde niet op antibiotica. De laatste had een inwendige bloeding. Alles is van binnen aangetast.'

Tussenklauw

Veel koeien die blauwtong wel hebben overleefd, vertonen tussenklauw. 'In het begin gingen we met lood in de schoenen de stal in. Wat tref ik nu weer aan? Sinds twee weken gaat het beter, maar goed is het nog lang niet. We zijn dagelijks koeien aan het bekappen die tussenklauw hebben, wat echt een heftige ontsteking is', weet de melkveehouder.

De Jong heeft een calamiteitenverzekering. 'Daar zit een flink eigen risico aan, maar daar zijn we inmiddels wel overheen. We hebben het idee dat alle koeien het virus al hebben gehad, maar van het voorjaar hebben we waarschijnlijk weer hetzelfde probleem. Want het jongvee zit binnen en als dat straks wel naar buiten gaat, is dat vatbaar. We hopen dat de melkkoeien afweer hebben opgebouwd. En we hopen dat er snel een vaccin komt.'

'24/7 in de stal'

Schapenhouders en zussen Sanne en Lotte Merks in Naarden hebben ruim 40 dode dieren aangetroffen. 'We hadden 100 schapen. Blauwtong beheerst het gesprek thuis aan tafel. Hier houd je geen dieren voor' legt Lotte Merks uit. 'We hebben 24/7 wekenlang in de schuur doorgebracht, hopen dat ze de volgende dag nog leven. Dat is gewoon verschrikkelijk', vult Sanne Merks aan.

'Op de lange termijn komt er financieel nog het een en ander bij kijken', weet Lotte Merks. 'We hebben dierenartskosten, 5.000 euro aan verkoopprijs is doodgegaan, Rendac 500 euro. En we hebben geen idee hoe het straks gaat in het voorjaar met lammeren', somt Lotte Merks op. 'We hebben echt geluk dat we buiten de deur werken.'

Keuze maken

Sanne Merks: 'Als je het lammerseizoen in gaat en je krijgt aangeboren afwijkingen of ze gaan alsnog dood aan blauwtong, dan is de lol eraf. Je wilt het je dieren niet aandoen. Dus dat is een keuze die we nog moeten maken. We hebben ook een groep schapen waarvan we dachten dat ze waren opgeknapt, die alsnog doodgaan. En we hebben de eerste schapen waarvan we denken dat ze het voor de tweede keer hebben gekregen. Die zijn nu ook binnen twee dagen dood.'

'Je weet dat ze vruchtbaarheidsproblemen kunnen krijgen. Het kan ook zo zijn dat de lammeren niet goed worden geboren, dus we hebben de ram er nu nog niet bij. Als er geen vaccin beschikbaar is, kun je er weer opnieuw doorheen. Wil je dat?' vraagt Lotte Merks zich af.