Begroting LNV: geld voor jonge boeren, landschapselementen en doelsturing

Dat staat in de begroting van het ministerie van LNV die op Prinsjesdag bekend is gemaakt. Met de begroting wil het ministerie een impuls geven aan de stappen die het nodig acht voor de agrarische sector om bij te dragen aan de doelen op het gebied van natuur, water en klimaat en het perspectief van agrarische bedrijven. De totale begroting bedraagt komend jaar 2,86 miljard euro.

Het kabinet heeft een toekomstbeeld voor ogen van landbouw waar boeren kwalitatief hoogwaardig en duurzaam produceren, met kringlooplandbouw als leidend motief voor innovatie, ontwikkeling en investeringen. De landbouw krijgt in dat toekomstbeeld een belangrijke rol in het leveren van ecosysteemdiensten, zoals het ontwikkelen van biodiversiteit die afhankelijk is van boerenland met akker- en weidevogels. De sector wordt daar ook voor beloond.

Met ketenpartijen die eerlijke prijzen betalen en de overstap maken naar duurzame producten, niet alleen in Nederland, maar ook op de West-Europese markt. Om stappen te zetten richting deze visie, heeft het kabinet een aantal plannen gepresenteerd.

Steun voor jonge boeren

Jonge boeren krijgen de komende jaren hulp bij het overnemen van een bedrijf. Jonge boeren willen graag bijdragen aan een duurzame toekomst, stelt het kabinet dat hen de ruimte wil geven om daarin te kunnen investeren. Hiervoor is zo'n 100 miljoen euro beschikbaar. Details over de regelingen volgen nog.

De Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) blijft bestaan. Dat is een fiscale regeling met als doel te voorkomen dat de belastingheffing bij overdracht van een bedrijf een belemmering vormt voor een economisch gewenste bedrijfsoverdracht.

Stimulering landschapselementen en biolandbouw

Het kabinet wil dat in 2030 15 procent van het landbouwareaal biologisch geproduceerd wordt. Ze vindt dat biologische landbouw een significante bijdrage kan leveren aan de verduurzamingsdoelen en daarom is het belangrijk dat ook de afzetmarkt wordt vergroot. Het kabinet stelt 50 miljoen euro beschikbaar voor de jaren 2025 tot en met 2029 voor het vergroten van de afzetmarkt voor biologische producten.

Het kabinet wil in 2050 10 procent groenblauwe dooradering realiseren. Dat zijn landschapselementen als bomen, heggen en plassen die goed zijn voor biodiversiteit, water en bodemkwaliteit. Hiervoor wordt in 2024 een start gemaakt met het aanvalsplan landschapselementen, waaraan 15 miljoen euro is toegevoegd. Hiermee krijgen agrarisch ondernemers de mogelijkheid om ruim 650 hectare nieuwe landschapselementen op hun landbouwgrond aan te leggen.

Het kabinet rekent op uitbreiding van het areaal dat valt onder Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). De regering ziet dat beheer als een belangrijk instrument voor het ondersteunen van de transitie in de landbouw, als ecosysteemdiensten die de landbouw structureel levert aan de maatschappij. Het budget zal hierdoor stapsgewijs groeien van 100 miljoen in 2023 naar 120 miljoen in 2025.

Omslag naar doelsturing

Verder investeert het kabinet in de omslag van middelsturing naar doelsturing. De agrarische sector heeft hierom gevraagd. Op deze manier wil het kabinet ruimte geven aan het ondernemerschap en vakmanschap van de sector om de duurzaamheidsopgaven zelf in te vullen. Hiervoor komt komend jaar 10 miljoen euro extra beschikbaar.

Met dat bedrag intensiveert de regering de ontwikkeling om bijvoorbeeld te komen tot een stoffenbalans, waarmee boeren onder meer de toe- en afvoer van meststoffen kunnen regelen en kritische prestatie indicatoren (kpi's).

Dierwaardige veehouderij

In 2024 is 4,5 miljoen euro gereserveerd voor het nog te sluiten convenant dierwaardige veehouderij. De afspraken uit het convenant hebben betrekking op de transitie naar een dierwaardige veehouderij, waarbij houderijsystemen zijn gebaseerd op de behoeften van dieren. De middelen zijn gereserveerd om de uitvoering van de afspraken in het convenant te ondersteunen voor zowel de al aangesloten veehouderijsectoren als voor de overige (kleinere) veehouderijsectoren.

Om diergezondheid en dierenwelzijn te borgen en verbeteren, is er in 2024 voor verschillende activiteiten 14,6 miljoen euro gereserveerd. Van dit bedrag wordt 3 miljoen euro ingezet voor de uitvoering van het intensiveringsplan preventie vogelgriep. Dit zijn maatregelen om de kans op vogelgriepuitbraken en de impact daarvan te verkleinen. LNV investeert in 2024 in het traject waarmee toegewerkt wordt naar de verantwoorde vaccinatie van pluimvee en in overige preventieve maatregelen.

Piekbelasting

Dit jaar is het kabinet gestart met de landelijke aanpak piekbelasters om zo de stikstofdepositie in de kwetsbare natuurgebieden terug te dringen. Er wordt 1 miljard euro overgeheveld naar de LNV-begroting uit de gereserveerde middelen voor het Transitiefonds landelijk gebied en natuur om aanvragen voor de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties-plus (Lbv-plus) te financieren.

Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) heeft als doel het landelijk gebied duurzaam te ontwikkelen. De provincies hebben samen met alle betrokkenen gebiedsprogramma's gemaakt waarin de doelen en plannen per gebied worden uitgewerkt, waarvan sommige maatregelen in 2024 kunnen worden uitgevoerd. Zo snel mogelijk na de beoordeling van deze pakketten door de kennisinstellingen, zal het kabinet deze middelen toevoegen aan de LNV-begroting.

Glastuinbouw

Voor de transitie naar een duurzamere glastuinbouw is de komende jaren uit het Klimaatfonds 200 miljoen euro beschikbaar voor energiebesparende maatregelen en 300 miljoen euro voor de aanleg van warmte distributienetten. Beide reserveringen zijn onderdeel van het samenhangende pakket dat bij de voorjaarsbesluitvorming Klimaat is gepresenteerd.

Onderwijs

Er wordt in de begroting een budget van 141 miljoen euro vrijgemaakt voor diverse gesubsidieerde activiteiten op het terrein van kennisverspreiding en groen onderwijs. In 2024 wordt hiervan 26,9 miljoen euro beschikbaar gesteld voor gebiedsgerichte fieldlabs. Op deze fieldlabs worden regiospecifieke experimenten uitgevoerd. De oplossingen dragen bij aan een verbeterd perspectief voor ondernemerschap en verdienvermogen en aan een toekomstbestendige inrichting van de gebieden.

Verder gaat in 2024 26,5 miljoen euro naar sociaaleconomische advisering. Daarmee krijgen alle agrarisch ondernemers in Nederland de gelegenheid om meerjarig bijgestaan te worden in het maken en realiseren van keuzes voor het toekomstige bedrijf in de gebiedsgerichte aanpak.

Digitale hulpmiddelen bieden grote kansen voor de transitie naar een duurzame landbouw, vindt het kabinet. Voor het opzetten van een geschikte data-infrastructuur en ontwikkelen van competenties bij gebruikers wordt daarom in 2024 24,9 miljoen euro beschikbaar gesteld.