Na loslaten 2030 wordt 2025 de eerste ‘oude’ stikstofdeadline

Het is minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) die hier de Tweede Kamer donderdagmiddag aan herinnert. Tijdens een Kamerdebat over de stikstofaanpak en natuurbeleid wordt nog wel even gesoebat over het veel besproken jaar 2030.

In de nieuwe stikstofwet, die door de val van het kabinet die doorgaat, had in dat jaar de stikstofuitstoot gehalveerd moeten zijn. Deze aanscherping op de oude wet was de voornaamste oorzaak voor de polarisatie rondom het stikstofdebat. Volgens de nu geldende Wet stikstofreductie en natuurverbetering (Wsn) moet in 2025 ten minste 40 procent van de stikstofgevoelige natuur op een gezond niveau zijn. Wat nog steeds een forse opgave is.

Verschillende partijen erkennen dat door de voortslepende discussie over 2030 veel tijd verloren is gegaan. Dat door de val van het kabinet 2030 zo snel van de baan is, leidt bij sommige partijen tot verbazing.

UIt handen vallen

Volgens Leonie Vestering (PvdD laat het kabinet de halvering van uitstoot ‘uit handen vallen’. ‘Wat is er nu gerealiseerd? Een daling van 1 procent in vier jaar laat het falen van het overheidsbeleid zien.’

Hoe staat Tjeerd de Groot (D66) hier tegenover?, wil BBB-Kamerlid Caroline van der Plas weten. Die stelt ook niet met ‘dat jaartal getrouwd te zijn’, zolang het doel op andere wijze wordt behaald.

Nu ligt er dus een eerste doel om richting 2025 tot een forse reductie te komen. Daarom is het volgens minister Van der Wal belangrijk dat de stikstofaanpak en de gebiedsprocessen worden doorgezet. Ze is de Kamer daarom dankbaar dat deze onderwerpen niet controversieel zijn verklaard.

Verschillende partijen roepen de bewindsvrouw op snel met de regelingen voor innovatie, extensiveren en verplaatsen te komen. Het schrijnende voorbeeld van een boerenbedrijf uit Biddinghuizen dat onlangs de media haalde, werd daarbij een paar keer aangehaald.

Vrijheid om te kiezen

‘Waar blijven de andere regelingen? Is het dwingend instrumentarium van tafel? Heb je als boer wel de vrijheid om voor die andere regelingen te kiezen’, vraagt Thom van Campen (VVD).

Pieter Grinwis (CU): ‘We kennen de trieste verhalen van boeren die met de rug tegen de muur staan. In de steek gelaten door de banken. Dan is je vrijwillig op laten kopen toch een manier van dwang.’

Van der Wal herhaalde een eerdere toezegging dat er tot 1 april 2024 een periode zal zijn dat alle regelingen open staan. De regelingen voor innovatie en extensivering gaan dit jaar al open. Voor die voor bedrijfsverplaatsing is dat wellicht niet haalbaar omdat de Europese Commissie daar streng op toekijkt.

De onderhandelingen met Brussel zijn in volle gang, benadrukt de minister. Ze wijst er op dat er tal van andere reeds lopende, landelijke en provinciale stimuleringsregelingen zijn voor innovatie en omschakelaars waar boeren aanvragen kunnen indienen.

Update opkoopregelingen

Van der Wal gaf een update over de Lbv-opkoopregelingen die recent zijn opengesteld. 500 aanvragen zijn er inmiddels ingediend, waarbij het merendeel voor de plus-regeling gaat die 120 procent van de productiewaarde van een bedrijf biedt. Zo'n 39.000 boeren vulden de Aerius-check al in om te kijken of ze piekbelaster zijn. Voor de minister een indicatie dat veel boeren met toekomstplannen bezig zijn.

Het dwingende instrumentarium – vergunningen intrekken en onteigenen - is wat betreft Van der Wal ook van de baan. Zelf was ze daar al tegenstander van, vanwege de lange juridische route die dat zou vergen. Wel werkt haar ministerie aan een andere ‘stok achter de deur’ in de vorm van een systeem van normeren en beprijzen van emissies. Dit kabinet zal dat niet meer in kunnen voeren, maar voorstellen daaromtrent kunnen volgens de minister wel dienen al inspiratie voor de partijen die na de verkiezingen het nieuwe kabinet gaan formeren.

Budget natuurvergoedingen

Onvrede is er in de Kamer over het uitblijven van een groter budget voor vergoedingen die boeren kunnen ontvangen voor de zogenoemde groene en blauwe (ecosysteem)diensten voor natuur- en landschapsbeheer. Er is vrees dat boeren deze activiteiten weer afschalen, als vergoedingen uitblijven.

Bij de gesprekken over het landbouwakkoord was hier een mooie deal over gesloten, zegt landbouwminister Piet Adema. Maar met het mislukken van dat akkoord verviel ook de financiële dekking van naar verluid 13 miljard euro voor onder meer langjarige beheerscontracten.

‘Als de Kamer mij de opdracht geeft hiermee door te gaan dan ben ik bereid dat te doen. Maar ik wil geen verwachtingen wekken. De Kamer moet dan ook bereid zijn de benodigde financiën door te zetten’, aldus Adema.

De bewindsman zou na het mislukken van het landbouwakkoord zelf met een groot pakket voorstellen komen om boeren en tuinders perspectief te bieden. Door de val van het kabinet ziet hij hier geen ruimte meer voor. Wel wil hij nog voor Prinsjesdag met een voorstel komen om de ecosysteemdiensten nieuw leven in te blazen.