Stikstofopgave nog groter na aanpassing depositiewaarden

Naast de aanpassing van de stikstofgevoeligheid van natuurgebieden komt de minister ook nog met ander slecht nieuws. Uit gegevens van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu dat de totale stikstofdepositie hoger is geworden, zowel op dit moment als in de prognose voor de komende jaren. In de verwachting voor 2030 gaat de gemiddelde totale depositie van 1.236 mol per hectare per jaar naar 1.309 mol per hectare per jaar.

Eens in de tien jaar wordt nieuwe wetenschappelijke kennis over de stikstofgevoeligheid van natuur verzameld en samengevat in een Europees rapport over de kritische depositiewaarden. Van der Wal heeft Wageningen University & Research opdracht gegeven om de nieuwe Europese inzichten te verwerken in het Nederlandse rapport over de kritische depositiewaarde (KDW) dat tot nu toe als standaard wordt gebruikt voor het Nederlandse stikstofbeleid.

Zorgwekkend nieuws

Van der Wal noemt het zorgwekkend nieuws waarmee de onderzoekers van Wageningen University & Research zijn gekomen. 'Dit is zorgwekkend nieuws voor de natuur, de opgave om de natuur te herstellen en voor alle activiteiten die een nieuwe vergunning nodig hebben', schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer.

In Nederland zijn er 81 natuurtypen die gevoelig zijn voor stikstof. De KDW voor 47 typen blijven gelijk, voor twee wordt de KDW verhoogd en voor 32 verlaagd. Voor die 32 typen gelden straks dus strengere depositienormen.

47 procent

De NOS heeft uitgezocht voor hoeveel natuur dit consequenties gaat hebben. Volgens de omroep gaat het om 47 procent van de Nederlandse natuur, vooral rondom de Veluwe.

De minister noemt het een nieuwe tegenvaller in het stikstofdossier. Uit recente natuurdoelanalyses en bijbehorend veldonderzoek bleek volgens haar al dat stikstofneerslag in veel gebieden een te grote drukfactor is voor de kwaliteit van de natuur. 'De actualisatie bevestigt dit beeld en benadrukt dat het terugdringen van stikstofemissies van groot belang is om de natuur te beschermen en daarmee weer ruimte te bieden voor de gewenste ontwikkelingen, in het bijzonder voor de legalisatie van PAS-meldingen en voor het mogelijk maken andere maatschappelijke opgaven.'

Geen optimaal instrument

Volgens de bewindsvrouw toont de actualisatie ook aan dat de KDW geen optimaal instrument is om op te sturen met overheidsbeleid. Ze vindt het belangrijk dat er een alternatief komt voor de KDW. Daar is het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit nu mee bezig.

Van der Wal: 'De fluctuaties zorgen voor ongewenste onzekerheid bij boeren en andere ondernemers. Dit benadrukt wat mij betreft het belang voor een alternatief voor de KDW als omgevingswaarden in de wet, op basis waarvan de overheid stuurt en ondernemers mogelijk hun toekomstplannen maken. De eerste fase van de verkenning naar dit alternatief is onlangs afgerond. Een werkgroep van agrarische partijen, natuurorganisaties, provincies en het Rijk onderzoekt nu of een alternatief ecologisch effectief, juridisch houdbaar en uitvoerbaar is.'

Dit proces moet aan het einde van dit jaar afgerond zijn. Daarnaast wil de minister de stikstofuitstoot verminderen in Nederland en het stelsel van vergunningverlening verbeteren.

Volstrekt onwerkbaar

LTO Nederland noemt stikstofbeleid dat op de KDW is gebaseerd 'volstrekt onwerkbaar'. Volgens de belangenorganisatie voor boeren moet de KDW worden vervangen door beleid waarin niet modellen, maar de feitelijke kwaliteit van de natuur centraal staat. 'We moeten toe naar nieuw natuurbeleid dat ook de land- en tuinbouw perspectief, houvast en duidelijkheid biedt', zegt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak.

'Met deze nieuwe wijziging ontstaat er opnieuw onzekerheid voor alle boeren die bereid zijn om stappen te zetten, van de Veluwe en de Kempen tot Salland en de Drentse zandgronden. Dat is een slechte zaak. Boeren staan klem en de natuur schiet er niets mee op', stelt Van der Tak.

Iedereen de dupe

De LTO-voorzitter spreekt van doorgeschoten beleid, 'waarvan iedereen de dupe wordt'. 'Voor PAS-melders en interimmers, die buiten hun schuld om geen vergunning hebben, wordt het nog moeilijker om zicht te krijgen op legalisatie. Voor woningbouw, de energietransitie en andere economische sectoren zal het nog langer duren voor er duidelijkheid komt over vergunningen.'

Volgens LTO Nederland moet de vraag worden gesteld of het huidige natuurbeleid zich nog laat verenigen met een samenleving waarin mensen leven, werken, wonen en voedsel produceren.

Volgens de boerenbelangenorganisatie is het belangrijk dat er wordt gerekend met de feitelijke uitstoot van stikstof op bedrijfsniveau. 'Het huidige beleid laat al jarenlang zien dat het onwerkbaar is om boeren af te rekenen op de hoeveelheid stikstof die 25 kilometer verderop neerslaat in een natuurgebied.'