'Crowdfunders durven risico wel aan'

Stel je voor, je bent boer en je hebt een fantastisch plan voor het omschakelen naar een regeneratieve boerderij met lokale afzet van producten en agrarisch natuurbeheer. Vol enthousiasme stap je naar de bank, waar je, helaas, nul op het rekest krijgt.

Eind negentiende eeuw hadden boeren, aangespoord door de industriële revolutie, behoefte aan betere financiële diensten. Het samensparenprincipe stak de kop op en lokale coöperatieve leenbanken werden opgericht. Deze banken boden boeren de mogelijkheid om geld te lenen, risico's te spreiden en hun bedrijf verder te ontwikkelen. Traditionele banken waren destijds terughoudend. Investeren was te risicovol: oogsten vielen ieder jaar anders uit en handelsafspraken veranderden regelmatig.

Goede investering

Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de positie van boeren. Vruchtbare polders, schaalvergroting en intensivering brachten economische voorspoed. Agrarisch ondernemen werd een goede investering met specialistische bedrijven, hoge productie en veel export. De financiële sector wist raad met dit groeimodel.

Maar groei in deze vorm lijkt in Nederland eindig. Het stikstofdossier, de boerenprotesten en strenger wordende milieuregels laten zien: de landbouw is in transitie. Boeren verkennen natuurinclusieve, regeneratieve en kringlooplandbouw en verbreden met omgevingsdiensten, zoals natuurbeheer, zorg en recreatie.

Toegevoegde waarde

Deze toekomstgerichte boeren zoeken een manier om het nieuwe verdienmodel te bekostigen. Maar de banken vinden het inschatten van het risico van deze pioniersplannen lastig. Daarbij komt dat een simpele economieles leert dat extensivering onderaan de streep minder omzet betekent en banken zijn niet in staat om de toegevoegde waarde daarvan – waarde voor de omgeving – in hun modellen mee te berekenen.

Toch zien wij, vanuit onze ervaring in de landbouw- en financiële sector, perspectief. Maar het vraagt wel om een andere kijk op financiering, voor de boer, de gemeenschap en de traditionele financier; de bank.

Mensen uit de omgeving

Crowdfundingsplatforms stappen in het gat dat de boerenleenbanken achterlieten. Waar de bank het risico niet kan nemen, vinden boerenondernemers via crowdfunding mensen die in verandering geloven en die de investering, ondanks de risico's, aandurven. Dit zijn vaak mensen uit de omgeving, klanten of kleine leveranciers die ook meeprofiteren van de uitvoering van het plan. Geen boerenleenbank, maar een burenleenbank.

Is de rol van bijvoorbeeld de grootste boerenleenbank dan volledig uitgespeeld? Zeker niet. De nieuwe directeur Food & Agri van de Rabobank Alex Datema deed op Radio 1 uit de doeken dat zijn bank bereid is meer risico te gaan nemen om transitieplannen van boeren te gaan financieren. Een stap in de goede richting.

Wij roepen banken hierbij op dit voorbeeld te volgen. Door nieuwe financieringsvormen te omarmen en in te stappen als de boer met een mooi bedrag uit de gemeenschap in de hand en hiermee een lager risico aanklopt bij de bank voor een aanvullende lening voor zijn nieuwe stal.