Methaanemissies reduceren met programma Integraal Aanpakken

Integraal Aanpakken is een programma dat gefinancierd wordt door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In Limburg nemen diverse veehouders aan dit meerjarenprogramma deel.

Het belangrijkste doel van dit programma is uit te vinden hoe ammoniak en methaan te reduceren valt in de veehouderij op een manier die past binnen het boerenbedrijf. Methaan ontstaat uit mest. De methaanvormende (methanogene) bacteriën die van nature in de mest voorkomen, breken die organische stof alsnog af.

Fermentatie

Deze anaerobe bacteriën zijn alleen actief als er geen zuurstof beschikbaar is. Dit proces wordt fermentatie of vergisting genoemd. Bij het afbreken van de organische stof in zuurstofloze omstandigheden produceren de bacteriën continu biogas. Daarvan bestaat iets meer dan de helft uit methaan.

Methaan borrelt als gasbelletjes naar het oppervlak en vervluchtigt dan in de buitenlucht. De emissie vindt vooral plaats tijdens de periode dat de mest is opgeslagen. In het verleden is al veel onderzoek gedaan naar de werkingsmechanismen rondom het ontstaan van ammoniak. Met die opgedane kennis en ervaring zijn handvatten vormgegeven om op het veehouderijbedrijf emissies te reduceren.

Methaanvorming en de mogelijke oplossingen om methaanemissies te verlagen of juist te benutten, zijn minder bekend binnen de sector. Verschillende projecten, waaronder Proeftuin Natura 2000 en Proeftuin Veenweiden, hebben al veel praktische maatregelen voor ammoniak via deze benaderingswijze boven water gehaald.

Fikse uitbreiding

De broers Marcel en René van Helvoirt uit Ell runnen een melkveehouderijbedrijf en zijn in 2021 gestart met het benutten van methaan in mest voor de productie van biogas. Op het melkveebedrijf van familie Van Helvoirt worden zo'n vijfhonderd melkkoeien en driehonderd stuks jongvee gehouden. In het kader van het toekomstbestendig maken van hun bedrijf hebben de broers zo'n twee jaar geleden een fikse uitbreiding op hun melkveehouderij gedaan.

Er is een emissiearme stal gebouwd met een ammoniakreducerende vloer en een monomestvergister geplaatst en in gebruik genomen. 'Daarmee konden wij uitbreiden met tweehonderd naar 510 ligplaatsen voor de koeien', geeft Marcel van Helvoirt aan. 'In deze stal hebben we bovendien een G6-vloer aangelegd.' Deze haalt een ammoniakreductie van ongeveer 50 procent meer ten opzichte van een traditionele vloer.

'Een gedeelte van de dunne mest wordt door de schuif rechtstreeks de kelder ingeschoven en het restant wordt via de schuif meegenomen naar het einde van de stal. Daar wordt dit in een aparte kelder gestort. Vanuit deze kelder wordt de mest weggepompt naar de vergister', legt de veehouder uit.

Aardgas 250 huishoudens

Naast de emissiearme stal is er ook een monomestvergister op het erf geplaatst. Hiermee wordt biogas geproduceerd en opgewerkt naar aardgaskwaliteit, waarmee zo'n 250 huishoudens jaarrond worden voorzien van gas. 'Het woord monomestvergister zegt het eigenlijk al. Dat betekent dat wij alleen mest gebruiken voor in de vergister. Een eigen product dat al op het erf aanwezig is', stelt Van Helvoirt.

'Om die levering waar te maken, gebruiken we iedere dag zo'n 40 kuub mest in de vergister. Daarmee produceren we rond de 1.000 kuub gas', weet de boer. Het tijdens het vergistingsproces geproduceerde biogas gaat uiteindelijk met aardgaskwaliteit rechtstreeks het aardgasnet op.

Nadat het gas uit de vergister is gekomen, blijft een deel van de mest over. Ook dit deel wordt weer gebruikt, verzekert de melkveehouder. 'Het restproduct in de vergister wordt digestaat genoemd. Dat gaat naar de tweede silo en wordt daarna gebruikt voor het voeden van de bodem van ons land.'

De combinatie van het uitbreiden met een emissiearme stal en de gasproductie via een monomestvergister heeft volgens Van Helvoirt goed uitgepakt. De familie is echter van plan om meer stappen te nemen om een methaan- en ammoniakreductie te realiseren. Daarmee kan ze bijdragen aan de gestelde doelen in het Klimaatakkoord.

Efficiënte eiwitbenutting

Naast dat methaan ontstaat gedurende de afbraak van mest, is dat ook het geval tijdens het verteren van voer in het spijsverteringssysteem van vooral herkauwers. 'De volgende stap is het kijken naar de voeding van onze dames. We verwerken nu al vers gras in de voeding voor een efficiënte eiwitbenutting.'

Marcel en René van Helvoirt hebben er dit jaar voor gekozen een kruidenrijk mengsel in te zaaien en te kijken wat ze daarmee kunnen bereiken. 'Het is een simpele, relatief goedkope en hopelijk effectieve manier om de methaanemissie nog verder te reduceren.'