Voederbiet lokt koe in melkrobot

Voederbiet is een relatief goedkoop gewas, dat ook gunstig is voor de CO2-voetafdruk. Daarbij past de teelt van voederbieten binnen de eisen van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid om een derde gewas te telen. Het zou als smakelijk product een mooie energiearme vervanger zijn voor krachtvoer in de melkrobot. Daarbij helpt de voederbiet ook tegen vervetting van oudmelkte koeien.

Binnen het project ‘Lokrob, Alternatieven voor klassieke krachtvoerverstrekking in de melkrobots’ werkten de Vlaamse melkveehouders Johan Vanhecke uit Maldegem en Koen Apers-Mertens uit Kruibeke samen met technische bedrijven aan mogelijkheden om gesnipperde voederbieten in de melkrobot te verstrekken. In 2020 en begin 2021 bouwden ze hiervoor een systeem op de Lely-melkrobot van Vanhecke, die de zestig koeien melkt.

Het was een project met uitdagingen, ervaarde Leen Vandaele, onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). ‘In de lijn ontstonden ophopingen van bieten, waardoor het systeem blokkeerde. Daarnaast was het lastig om de bietengift te koppelen aan de software van het melksysteem. De juiste dosering was lastig, vooral bij het verdelen van bijvoorbeeld vier kilo over meerdere melkbeurten in één dag.’

Het bepalen van de opname was een andere hindernis. ‘Een 3D-camera moet met beelden het gewicht van het restvoer vastleggen. Dit kalibreren was geen gemakkelijke opgave.’

Bij de eerste proef in het najaar van 2022 werd bij oudmelkte koeien een dagelijkse gift van 3 kilo voor vaarzen en 4 kilo voor koeien vergeleken met een gift van 1 kilo. Deze proef werd twee keer uitgevoerd met, om onduidelijke redenen, niet helemaal vergelijkbare resultaten. Zo bleek dat in de eerste proef de melkgift bij veel bieten juist hoger lag, maar bij de tweede proef juist lager. Ook was er in de tweede proef bij zowel de hoge als de lage bietengift minder restvoer over.

Gemiddeld bleef er per bezoek bij een hoge gift 400 gram restvoer over, bij een lage gift 300 gram, bij respectievelijk gemiddeld 2,3 en 2,2 bezoeken per dag.

Melkproductie niet significant hoger

De melkproductie lag bij de hoge gift met 20,4 kilo per dag iets hoger dan de 19,9 kilo bij 1 kilo biet. ‘Dit is echter geen significant verschil’, rekent Vandaele voor. De gehalten liggen iets hoger maar ook zonder significant verschil. Datzelfde geldt voor de herkauwminuten, een maat voor de pensgezondheid.

Een volgende proef over de hele veestapel, gaf vergelijkbare resultaten. Hierbij werd bij de laagproductieve dieren het krachtvoer vervangen door bieten, hoogproductieve dieren kregen de bieten en op maat krachtvoer.

Ondanks dat de bieten in de proeven niet leiden tot een hogere melkgift, blijft Vanhecke bieten voeren. ‘Wanneer je over een lange periode kijkt, zal er bij de bieten ongetwijfeld meer melk worden gegeven. Ik ben ervan overtuigd dat meer bezoeken door bieten ook leiden tot een hogere melkgift.’

Kosten ombouwen

Het ontwikkelen van het systeem koste veel geld, onder meer door het vervangen en verbeteren van onderdelen. Inmiddels werkt het systeem goed en is er patent op aangevraagd. Bij de aanschaf van het huidige systeem worden de aanschafkosten geraamd op 32.139 euro voor één robot tot 39.639 euro voor drie robots.

Met de bietengift wordt bij Vanhecke 680 gram krachtvoer per koe per dag uitgespaard. Voor de vervanging van dat krachtvoer is 15.400 kilo droge stof uit bieten nodig, de teelt van 1 hectare. De kosten hiervoor zijn 4.750 euro inclusief pachtkosten, wat neerkomt op 31 cent per kilo droge stof.

Met 53 cent per kilo krachtvoer leidt de vervanging tot een kostprijsverschil op 14,6 cent per koe per dag. Dit komt op een extra voersaldo van 3.190 euro per jaar voor zestig koeien. ‘Afgezet tegen de kosten voor onderhoud en arbeid, rente en afschrijving kom je dan op een negatief resultaat van 1.588 euro per jaar bij 1 robot en een plus van 542 euro bij 2 robots en 3.015 euro bij drie robots. Het blijft daarbij onduidelijk te bepalen wat de extra opbrengsten zijn in kilo’s melk en gehalten ‘, stelt Vandaele.

‘Als de koeien geen bieten meer lusten, bel de Rendac’

Melkveehouder Johan Vanhecke uit het Vlaamse Maldegem voert voederbieten in de melkrobot omdat ze zo smakelijk zijn. ‘Een gezegde hier luidt: als de koeien geen bieten meer lusten, bel dan de Rendac. Dan komt het niet meer goed.’ Zelf pakt hij in zo’n geval eerst de telefoon voor de dierenarts.

Waarom voederbieten in de robot?

‘De koeien krijgen aan het voerhek een basisrantsoen voor 28 kilo melk, daarbij gingen de oudmelkte koeien vervetten. Dit wilde ik remmen door in de krachtvoerbox iets smakelijks te geven met minder energie. Het werden uiteindelijk voederbieten. De oudmelkte koeien, ongeveer 10 tot 15 per dag, krijgen enkel voederbieten. De rest krijgt daarbij een aanvulling met krachtvoer op basis van de krachtvoedertabel.’

Hoe gaat het in zijn werk?

‘Ik wil de schoongemaakte bieten graag zo lang mogelijk heel, en dus vers, houden. Ze gaan met een holle vijzel naar de versnipperaar. Die versnippert ze voordat ze de melkrobot in gaan en haalt sporadisch de stenen en andere objecten eruit, zoals laatst een grote spijker. Een magneet kan nog een aanvulling zijn om ijzer eruit te halen.’

Zijn bieten jaarrond te voeren?

‘Voor de zomermaanden is het lastig. Zo’n 8,5 kuubskisten bieten zetten we in de aardappelbewaarloods bij een ondernemer in de buurt. Hier worden de bieten gekoeld. Iedere 10 tot 14 dagen pakken we er één om te voeren. Vorige week is hier de eerste kist uitgehaald. Het afgelopen jaar had ik wat vorstschade bij de bieten. Dat maakt de bewaring lastiger. Mocht het niet lukken, dan wil ik droge pulp via de installatie voeren.’

Kan dit ook met andere gewassen?

‘Ja, aardappelen lokken ook goed. Wel werden ze soms al snel papperig. Daarbij viel het niet mee om het celgetal laag te houden. Andere producten zijn soms moeilijk verkrijgbaar. Appelen en peren zijn vaak duur en worden vooral ingezet voor de sapproductie. Ik heb gekeken bij overtollige producten van supermarkten, die gaan naar de voedselbak. Een constante aanvoer is voor koeien wel belangrijk.’