Fokzeugen inruilen voor zonnepanelen

Arnold werkt inmiddels naar volle tevredenheid in ploegendienst bij de ForFarmers-fabriek De Hoop in Zelhem. Paulien heeft zich het afgelopen jaar intensief bezig gehouden met al het regelwerk en zoekt nu naar een nieuwe arbeidsinvulling. De ex-varkenshoudster moet nog erg wennen, bekent ze. 'Arnold en ik werkten altijd samen. En ik vond – nee, vínd! – het werken met varkens geweldig. Alleen: als ze niet van mezelf zijn, is het toch een ander verhaal.'

Arnold (57) en Paulien (54) hadden tot twee jaar geleden een bedrijf met vierhonderd fokzeugen. Als vermeerderaars draaiden ze technisch uitstekend. Toch deden ze mee aan de voorloper van de landelijke regeling Bedrijfsbeëindiging Veehouderij (de Lbv). Paulien legt uit wat daaraan vooraf ging. Als ondernemers hadden ze moeite met de sterke volatiliteit van de biggenprijzen, vertelt ze. 'De dalen waren diep; daarna kwam er wel weer een piek waarmee je het gat van het dal kon opvullen, maar vervolgens kwam er wéér een dal…'

Spanningen

Leden van actiegroep Meat the Victims bezetten in mei 2019 een dag lang een vermeerderingsbedrijf in Boxtel. Ook dat greep Paulien en Arnold aan. Ze voelden de spanningen rondom dierenwelzijn groeien. 'Als varkenshouder werd je gewoon afgeschilderd als crimineel.' Met de oplopende stikstofdiscussies en de geurproblematiek pakten zich nog meer donkere wolken samen boven de varkenshouderij.

Vrijwillige opkoopregeling

Intussen was er een – door de sector ondersteunde – vrijwillige opkoopregeling aangekondigd, waarin deelnemers een eerlijke prijs konden beuren. Varkensrechten zouden worden opgekocht voor de op dat moment geldende marktwaarde.

Daarnaast beurden deelnemers een vergoeding per vierkante meter staloppervlak, afhankelijk van de leeftijd van de stal. Arnold en Paulien hakten de knoop door. 'In december dat jaar hebben we ons aangemeld voor de opkoopregeling, via onze DLV-adviseur Leo Rouhof.'

Het duurde nog tot 17 juli 2020 voordat ze de beschikking kregen dat ze in aanmerking kwamen voor deelname. Dat was mede te danken aan een buurman, bij wie de agrarische bestemming werd omgezet in een woonbestemming. Daardoor werd hun geurscore hoog genoeg om in aanmerking te komen voor de regeling, legt Paulien uit.

Overleg met RVO

'Na de beschikking kregen we acht weken de tijd om te bepalen wat we wilden. Maar voor ons als vermeerderaars was dat veel te kort; wij kunnen niet zomaar stoppen. Sowieso mag je geen drachtige dieren naar de slacht afvoeren of zogende biggen weghalen van de moeder. Een varken heeft een draagtijd van drie maanden en drie weken, dan nog vier weken zogen en zes weken op de batterij. Voor een vermeederingsbedrijf kost leegdraaien nu eenmaal tijd.'

Na heel wat telefoontjes van Paulien en Leo en veel overleggen met RVO, wat in de coronaperiode bepaald niet meeviel, kregen ze uiteindelijk in mei 2021 toch toestemming van RVO om geleidelijk leeg te draaien, volgens hun eigen wekenschema. Al die tijd bleef Arnold consequent elke leeggedraaide afdeling netjes schoonspuiten.

Keihard

'De laatste biggen hebben we op 28 april 2021 afgeleverd.' Paulien herinnert het zich als de dag van gisteren. 'Onze vaste handelaar kwam zelfs nog kijken. Niet om ons morele steun te bieden, maar omdat hij bang was dat we de restbiggen ook mee zouden geven… Tot het allerlaatst hebben we de varkenshandel ervaren als keihard en zakelijk.'

En toen stonden de stallen leeg. Paulien: 'Dat had impact. We zijn anderhalve week op vakantie gegaan. Intussen hadden we ook een deel van de inrichting verkocht; die materialen zijn eruit gehaald tijdens onze vakantie. Toen we terugkwamen, waren de stallen van binnen al voor de helft afgebroken. De sloper kwam in juni en in september was alles weg, met de grond gelijk gemaakt.'

Begeleiding DLV

De begeleiding door DLV Advies hebben beiden als positief ervaren. Behalve Leo Rouhof was ook Gerdien Aaftink, projectaccountmanager bij DLV Advies, nauw betrokken bij het proces. 'Zij belde regelmatig, vroeg dan ook even hoe het met ons was. Ze informeerde ons over de stand van zaken bij RVO en sprak nog even de laatste dingetjes door. Nee, dat ging echt super', vindt Paulien.

Daarna nam een vergunningen- en ruimtelijke ordeningsspecialist van DLV Advies de begeleiding over. Hij hielp de gestopte ondernemers met de herbestemming en regelde onder andere de aanvraag van de vergunning voor een kleinschalig zonnepark van 1 hectare bij de gemeente Bronckhorst.

De Zelhemmers hadden daarnaast de mogelijkheid om een wagenloods, die niet onder de stoppersregeling viel, te herbouwen. Die loods stond na de sloop van de stallen wat verloren op het erf.

'Tonny van Schaik heeft de bouwbegeleiding gedaan. Hij hielp ons om de loods te verplaatsen en te pimpen', vertelt Paulien enthousiast. Onder leiding van Van Schaik is met hergebruik van bestaande materialen, een fraaie nieuwe schuur verrezen met werktuigenberging, fietsenberging, autogarage en de stookruimte voor het pelletkachelsysteem. 'We zijn zowel van het asbest af als van het gas.'

Arnold werkt inmiddels al weer enige tijd als operator bij de voerfabriek van ForFarmers in Zelhem, De Hoop. Hij heeft het daar erg naar z'n zin in de drieploegendienst; zelfs de week nachtdienst kan hij prima aan. Ook als varkenshouder was hij immers gewend om 24/7 voor de dieren klaar te staan.

Paulien heeft heel veel tijd en energie gestoken in het zonnepanelenveld. 'Dat hebben we op 28 maart in gebruik genomen, binnen twee jaar nadat we de laatste biggen leverden. Er is heel veel gebeurd, en het vóelt niet zo, maar achteraf is het toch wel heel snel gegaan allemaal.' Nu de bedrijfsbeëindiging met succes is afgerond, wil zij zich in alle rust gaan oriënteren op een nieuwe baan buitenshuis.