'Consument gaat 1 oktoberregel nitraatbeleid hard voelen in de knip'

'Dit is het ultieme voorbeeld dat kalenderlandbouw niet werkt. Later zaaien of poten betekent ook later oogsten. Als we onze consumptieaardappelen voor 1 oktober rooien, laten we niet alleen kilo-opbrengst liggen, maar breng ik ook mijn afnemers in de problemen omdat ik de knollen niet lang goed kan bewaren.'

Krol reageert hiermee op het besluit van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) om consumptieaardappelen niet op de lijst met winterteelten te zetten. Dat betekent dat op consumptieaardappelpercelen op zand- en lössgronden voor 1 oktober een vanggewas moet worden ingezaaid. Doet een teler dat niet, dan volgt een korting op de stikstofgebruiksnorm in het volgende teeltjaar.

Krol bestiert in Gemert samen met zijn vrouw en drie zoons een groot akkerbouwbedrijf van enkele honderden hectares, waarvan het merendeel uit fritesaardappelen bestaat. De gewassen groeien op zandgrond in Oost-Brabant. Dat betekent dat het familiebedrijf wordt geraakt door het ingevoerde beleid, dat valt onder het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN).

'Het ministerie van LNV verliest hiermee de voedselvoorziening uit het oog', stelt de teler. 'We moeten zuinig zijn op de vruchtbare delta die we in Nederland hebben. Normaal gesproken oogsten we de helft van het areaal na 1 oktober. Alles wat we voor die datum rooien, zijn vooral vroege rassen die afland weggaan.'

Het Brabantse akkerbouwbedrijf teelt onder meer de fritesrassen Challenger, Fontane, Innovator en Zorba. Krol: 'Challenger is op zand een laat ras, maar vertrekt snel na oogst naar de fabriek, net als Zorba. Fontane en Innovator gaan de bewaring in. Deze aardappelen leveren we vanaf november tot ongeveer half april aan verschillende afnemers binnen Europa. De fritesfabrieken eisen een goede kwaliteit, maar door een maatregel als deze wordt dat onmogelijk.'

Krol kiest er daarom voor de fritesaardappelen niet eerder te rooien dan dat het gewas tot wasdom is gekomen. Minstens de helft zit dit jaar op 1 oktober nog in de grond. Hiermee neemt hij dus de stikstofkorting die geldt voor het vanggewas op de koop toe.

'Een kromme regel', vindt Krol. 'In de winter steken we grondmonsters en kijken we naar de stikstoftoestand. Wat je ook doet in de lente, die waarde ligt ieder jaar op ongeveer hetzelfde niveau. De stikstofkorting in het volgende teeltjaar is een straf die niets te maken heeft met het oogstmoment van onze aardappelen.'

De ondernemer vindt de generieke doelstelling van het zevende APN dan ook onrealistisch. 'Minder dan 50 milligram per liter nitraat in het bovenste grondwater halen we hier niet, zeker niet in een landbouwsysteem met als doel voedselvoorziening.' In de regio waar de familie boert, zijn relatief weinig agrariërs met eigen grond en daarom worden veel percelen gehuurd of geruild. 'Wij huren veel van veehouders', zegt Krol.

Samenwerking met veehouders

Door de stikstofkorting wordt de samenwerking met veehouders minder aantrekkelijk gemaakt. Dat heeft volgens de akkerbouwer onder meer tot gevolg dat het moeilijker wordt een goede vruchtwisseling te blijven hanteren. 'Dat is juist belangrijk voor het behoud van bodemvruchtbaarheid.'

Verder denkt Krol dat de aardappel meer een luxeproduct wordt. 'Aardappelen zijn nu al fors duurder op de markt door het lage aanbod. Dit beleid zorgt ervoor dat er vaker tekorten ontstaan, waardoor Nederland meer uit het buitenland moet halen. Hier wordt de consument uiteindelijk de dupe van. Zij voelen het straks mogelijk zelfs harder in de portemonnee dan de teler', schat de ondernemer in.