Veel onduidelijkheid over afschakelplan gas

Het Bescherm- en Herstelplan Gas (BH-G) bevat een serie maatregelen die de maatschappelijke en economische gevolgen van een mogelijk gastekort zoveel mogelijk beperken. Voor maatregel 7, 'afschakeling niet-beschermde gasafnemers', zijn vier stappen benoemd. Bij stap 3 worden volledige sectoren afgeschakeld. Daarvoor zijn voor de volgorde weer drie groepen gedefinieerd. Volgens Glastuinbouw Nederland is vooral die groepsindeling voor teeltbedrijven met een warmtekrachtkoppeling (wkk) onduidelijk.

De aanvoer van Russisch gas naar Europa is de afgelopen maanden verder afgenomen. De aanvoer via Duitsland stopte al in september 2022 en ook de aanvoer via Turkije en Oekraïne neemt sterk af. Dat heeft ook gevolgen voor de situatie op de Nederlandse en Europese energiemarkten.

Geen gastekort

Toch verwacht Gasunie Transport Services (GTS) op dit moment geen gastekort voor de korte termijn. Dat heeft onder meer te maken met een lagere gasvraag, de uitbreiding van de LNG-capaciteit en de nog altijd goed gevulde gasopslagen. GTS voorziet dat de gaslevering aan beschermde afnemers dan ook niet in gevaar komt zolang de huidige situatie niet drastisch wijzigt.

Formsma snapt dat de overheid de BH-G heeft opgesteld. 'Los van de inhoud is het goed dat het plan nu verder wordt uitgewerkt. Je moet keuzes maken als er een daadwerkelijk gastekort wordt verwacht', zegt hij.

Glastuinbouw Nederland is de afgelopen anderhalf jaar betrokken geweest bij de totstandkoming van het gasafschakelplan. 'We hebben veel input gegeven, maar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de keuzes gemaakt', meldt Formsma.

Maatregelenladder

De maatregelenladder van het BH-G geeft een volgorde aan waarin maatregelen ter bestrijding van de crisis tijdens een noodsituatie worden overwogen. Het kan worden besloten bepaalde maatregelen niet uit te voeren, afhankelijk van de aard en omvang van de specifieke crisissituatie.

Maatregel 3 vindt plaats voordat maatregel 7, het verplicht afschakelen van bedrijven en sectoren, in werking treedt. De Regeling tijdelijke vrijwillige vermindering gasafname is een stimuleringsregeling waarmee met behulp van een tender op prijs een noodsituatie kan worden bestreden. Het acuut wegvallen van de aanvoer van miljoenen kuubs aardgas maakt het noodzakelijk de vraag van bedrijven snel naar beneden te brengen.

Doel van de regeling is om met een subsidiemaatregel bedrijven te stimuleren vrijwillig een reductie van de gasafname te realiseren. Maar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft besloten dat elektriciteitsproducten zoals wkk's geen gebruik kunnen maken van deze besparingstender. Het argument is dat elektriciteit nog steeds nodig is in deze situatie en het ministerie geen subsidie wil geven om dat af te schakelen.

Verwarring

Volgens Formsma is het afschakelplan van EZK verwarrend. 'Als ik naar het stappenplan kijk, constateer ik dat elk glastuinbouwbedrijf met een wkk onder twee van de vier stappen valt. Sierteelt staat benoemd in groep 1 in geval van afschakeling, maar bedrijven met een wkk vallen onder groep 3. De groenteteelt zou daarentegen onder de uitzonderingsregel vallen en pas in stap 4 worden afgeschakeld', licht hij toe.

'Maar glasgroentebedrijven met een wkk vallen dan ook weer in groep 3 van stap 3', vervolgt Formsma. 'Het is onduidelijk doordat ze de telers met een wkk los hebben gemaakt van de sier- en groenteteelt. Erg verwarrend. Hierdoor weten onze leden nog niet waar ze aan toe zijn. Daarvoor gaan we de komende tijd met EZK in gesprek', kondigt de beleidsspecialist van Glastuinbouw Nederland aan.