Nederlander wil duidelijke regels voor gentechnologie

Het onderzoeksrapport 'Editing under provision: Dutch citizens' views on new genomic techniques in food crops' ofwel 'Aanpassen onder voorwaarden', dat geschreven is door onderzoekers van het Rathenau Instituut, laat zien hoe Nederlanders over nieuwe gentechnieken denken. Daarbij gaat het om technieken die zijn ontstaan, nadat de Europese Commissie begin deze eeuw regels vaststelde voor genetisch gemodificeerd voedsel.

Deze nieuwe veredelingstechnieken zijn sneller, eenvoudiger en goedkoper toe te passen dan de oudere veredelingstechnieken. Het bekendste voorbeeld is Crispr-Cas, dat kleine aanpassingen kan maken in DNA. In 2018 oordeelde het Europese Hof van Justitie dat deze nieuwe technieken ook onder de regels vallen die gelden voor genetische modificatie. Maar verschillende partijen, zoals zaadfirma's en de Nederlandse overheid, pleiten voor vrijstelling van technieken waarbij geen DNA wordt toegevoegd.

Om zicht te krijgen op hoe burgers hierover denken, heeft het Rathenau Instituut uitgebreid gesproken met verschillende groepen mensen. In zes focusgroepen zaten personen van verschillende leeftijden, opleidingsniveaus en sociaaleconomische achtergronden. Ze kregen uitgebreide informatie over de technieken die nog nauwelijks in de praktijk worden toegepast en konden in gesprek met elkaar hun mening vormen.

Twijfels over veiligheid

Dat burgers er weinig voor voelen om deze technieken uit te sluiten van Europese regelgeving, heeft een duidelijke achtergrond. Zo twijfelen ze volgens de onderzoekers van het Rathenau Instituut over de veiligheid ervan voor mens en milieu op de lange termijn. Bovendien willen ze op etiketten kunnen lezen dat er gebruik is gemaakt van gentechnieken, zodat consumenten kunnen kiezen.

Dat deze nieuwe technieken gewassen kunnen opleveren die beter bestand zijn tegen ziektes en de gevolgen van klimaatverandering, zien burgers wel degelijk, blijkt ook uit het onderzoek. Tegelijkertijd hebben de burgers er weinig vertrouwen in dat ze ook daadwerkelijk worden gebruikt om bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen, omdat bedrijfsbelangen vaak vooropstaan.

Discussie in beperkte kring

Onderzoeker Michelle Habets van het Rathenau Instituut stelt dat net als in de jaren negentig ook nu de discussie over nieuwe gentechnieken in een beperkte kring wordt gevoerd. 'Dat burgers er ook toen in eerste instantie nauwelijks bij betrokken waren, zien we nu als een belangrijke oorzaak van de maatschappelijke onrust die erover ontstond.'

Volgens Habets laat het onderzoek zien dat burgers hier nog steeds een sterke mening over hebben die afwijkt van het standpunt dat de Nederlandse overheid heeft ingenomen. 'Voor het draagvlak van het beleid zal het goed zijn dat de overheid daarover het gesprek met de samenleving aangaat', vindt de onderzoeker.

Het televisieprogramma Zembla besteedt vanavond (donderdag 13 april) in de aflevering 'Sleutelen aan zaad' aandacht aan het onderzoek en aan het onderzoeksrapport van het Rathenau Instituut. De uitzending begint om 20.30 uur.