Sector wil snel aan de slag met Crispr-Cas, maar burger twijfelt

In de Tweede Kamer vond dinsdag een ronde tafel plaats waarbij Tweede Kamerleden zich lieten bijpraten over Crispr-Cas. Telers en veredelaars van landbouwgewassen zijn overwegend positief over deze techniek. Burgers zijn kritisch, onder meer over de noodzaak van deze genomische techniek. Voorstanders zien in Crispr-Cas een techniek die planten weerbaar kan maken tegen ziekten en het veranderende klimaat.

Het grote voordeel is dat het proces veel sneller verloopt dan bij traditionele veredeling. Bedrijven als Enza Zaen en Rijk Zwaan kunnen niet wachten tot ze Crispr-Cas op grote schaal kunnen toepassen. Ze wijzen erop dat concurrenten in landen waar het wel is toegestaan een voorsprong opbouwen in innovatie. Dit ondermijnt de sterke positie van Nederland in de zaadveredeling.

Toekomstbestendige regelgeving

Algemeen directeur Jaap Mazereeuw van Enza Zaden pleit voor robuust regelgevingskader voor producten die voortkomen uit Crispr-Cas. Deze regelgeving moet toekomstbestendig zijn, zodat eventuele nieuwe technische ontwikkelingen daarin kunnen worden meegenomen.

'Een uniforme toepassing en een efficiënt proces voor heel Europa zijn hierbij van belang voor een eenduidig beleid binnen alle lidstaten. Ook zal er gekeken moeten worden naar het internationale effect van de Europese regelgeving. Doordat de producten gemaakt met Crispr vergelijkbaar zijn met producten van conventioneel veredelde rassen, zal de detectie en traceerbaarheid van Crispr, met name voor import en export, een grote uitdaging zijn', aldus Mazereeuw.

Wil een bedrijf nu een uit Crispr-Cas voortgekomen product op de markt brengen, dan is daar een langdurig en duur traject voor nodig. Dat is alleen weggelegd voor grote ondernemingen. Belangrijk is daarom dat meer en ook kleinere bedrijven toegang krijgen tot deze technologie, zegt patentexpert Arend Streng van Rijk Zwaan.

Brede toegang

'Veel octrooiaanvragen worden ingediend op nieuwe genomische technieken en de producten die je daarmee verkrijgt. Het is essentieel dat er brede toegang is tot deze octrooien, onder redelijke voorwaarden, om bedrijven van verschillende omvang de gelegenheid te bieden om de nieuwe technieken te kunnen gebruiken in hun veredelingsactiviteiten', houdt Streng de Tweede Kamer voor.

Senior onderzoeker Michelle Habets van het Rathenau Instituut onderzocht hoe burgers over Crispr-Cas denken. Volgens haar is het publiek kritisch door de wisselende informatie die ze over deze techniek krijgt. 'Burgers kijken hier heel genuanceerd naar. In principe zijn mensen er niet op tegen, maar ze zien ook geen noodzaak, want er is voldoende voedsel. Er is twijfel of techniek wel echte oplossingen kan bieden.'

Habets noemt het belangrijk dat de samenleving een stem krijgt in het debat over Crispr-Cas. Er is twijfel of het veilig en echt nodig is. Ook is er wantrouwen of grote bedrijven de techniek wel zullen inzetten voor bijvoorbeeld duurzaamheid, legt zij uit.