Stikstofexperts: stikstofbeleid te onduidelijk, moet eenvoudiger

De twee hoogleraren zijn in opdracht van stikstofminister Christianne van der Wal bezig met onderzoek naar een alternatief voor de kritische depositiewaarde. Hun bevindingen zijn nu eerder dan gepland gepubliceerd. Volgens De Vries is het voor boeren nu niet duidelijk wat hun opgave is. 'Het is alsof je tegen een zaal van honderd mensen zegt dat ze een groot rapport moeten schrijven, maar je de taken niet verdeelt. Daar komt geen bal van terecht', zegt hij in gesprek met NRC.

De Vries en Erisman bepleiten een uitstootplafond. Dan is voor elke boer duidelijk hoeveel stikstofuitstoot is geoorloofd en kan deze zelf aanpassingen op het bedrijf doen om aan de norm te voldoen.

Randzone

De stikstofexperts adviseren ook dat er rondom Natura 2000-gebieden een soort bufferzones komen, waar nog maar beperkt uitstoot mogelijk is. Op de Veluwe betekent zo'n randzone van 500 meter bijvoorbeeld dat dit gevolgen heeft voor vierhonderd veehouderijen, zo analyseerde NRC.

Het uitstootplafond buiten de randzones kan landelijk dezelfde worden, als het aan Erisman en De Vries ligt. Ook is het volgens hen mogelijk om dit gebiedsgewijs in te richten. Het is volgens het duo aan de politiek om hierin keuzes te maken, nadrukkelijk ook in overleg met de agrarische sector.

Erisman: 'Je moet duidelijk uitleggen wat de consequenties zijn. Wil je een strenge norm die voor iedereen gelijk is of wil je een norm die per gebied gespecificeerd is, met als gevolg dat – ja, sorry – sommige boeren wier bedrijven dichter bij natuurgebieden liggen hun stikstofuitstoot meer moeten reduceren dan anderen?' Volgens De Vries is dezelfde norm voor iedereen de simpelste optie, maar is een gebiedsgerichte aanpak effectiever en goedkoper. Belangrijk is om wel te kiezen, stelt hij.

Huidige aanpak

De huidige aanpak van het kabinet is gebaseerd op de hoeveelheid stikstof die op een natuurgebied mag neerdalen, de kritische depositiewaarde. Daarmee is de aanpak fundamenteel anders dan die Erisman en De Vries voorstellen. Zij gaan juist uit van uitstoot. De zoektocht naar een alternatief voor de kritische depositiewaarde was eind vorig jaar een van de voorstellen van Johan Remkes, die de kritische depositiewaarde een 'onbevredigend instrument voor individuele boeren' noemt.

De timing van het eerder naar buiten brengen van de bevindingen van Erisman en De Vries is opvallend. Dinsdag sprak BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas nog met Eurocommissaris Frans Timmermans over de Nederlandse stikstofaanpak. Van der Plas bepleit, samen met anderen, al langer dat de kritische depositiewaarde uit de wet moet verdwijnen. Volgens haar bood het gesprek met Timmermans ruimte voor een andere stikstofaanpak.

Overigens stellen Erisman en De Vries dat de kritische depositiewaarde best mag blijven. 'De stikstofwet is er voor de overheid, niet voor de boeren. Je moet altijd een koppeling met depositie houden', zegt Erisman. 'Dat kan niet anders, want de natuur laat zich niet makkelijk normeren.'