Exitpoll: BBB zorgt voor politieke aardverschuiving in provincies

Ook in Noord-Brabant lijkt BBB een monsterzege te behalen met bijna een vijfde van de stemmen, goed voor zo'n twaalf Statenzetels. In Noord-Holland komt de partij vanuit het niets op zo'n negen zetels, de partij behaalt ongeveer 14,3 procent van de stemmen. 'Onbeschrijfelijk', reageert BBB-Tweede Kamerlid Caroline van der Plas in een eerste reactie in het NOS-programma Nederland Kiest op de zege.

Eerder op de dag had BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas nog gezegd dat elke BBB-zetel winst was, omdat de partij in de provincies nog geen zetels had. De exitpolls wijzen echter op een monsterzege die Van der Plas zelf ook niet voor mogelijk had gehouden. 'Wat gebeurt hier? We wisten dat we gingen winnen, maar 31,3 procent in Overijssel.. Drenthe was als grootste provincie gepeild en die moet nog komen', zei ze na het bekendmaken van de poll voor Overijssel.

Volgens Van der Plas hebben veel kiezers zich niet gezien of gehoord gevoeld, en werden zij niet serieus genomen door het kabinet. Deze groep kiezers blijft normaal gesproken thuis maar zijn vandaag naar de stembus gegaan, zo stelde zij.

De BBB-voorvrouw maakte ook nog een grapje over Forum voor Democratie, verwijzend naar Thierry Baudets toespraak van vier jaar geleden over het uitvliegen van de 'uil van Minerva'. Toen was hij de grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen. 'Ik wil alleen nog zeggen dat de koe van Salland de poten spreidt over het land. En nu bier en bitterballen!'

Coalitiepartijen

Het CDA krijgt flinke klappen in de provincies Overijssel, Noord-Brabant en Noord-Holland. De christendemocraten halveren ruimschoots in Noord-Brabant van 13,3 procent van de stemmen in 2019 naar 5,8 procent in 2023. In Overijssel was de partij in 2019 de grootste met 17 procent, daar blijft 8,5 procent van over. In Noord-Holland krijgt het CDA zo'n 3,9 procent van de stemmen. Dit was vier jaar geleden nog 6,8 procent.

Verlies is er ook voor onder andere VVD en D66. Forum voor Democratie levert ook flink in. Partij voor de Dieren lijkt in de drie provincies licht te groeien.

De eerste exitpolls zijn voor het CDA 'waardeloos'. Dat zei CDA-Kamerlid en campagneleider Derk Boswijk in het CDA-partijkantoor in Den Haag. Hij zei dat na de eerste twee exitpolls van Ipsos/NOS. In Noord-Holland en Overijssel zag het CDA zijn aanhang halveren. 'Dat trek ik me ook persoonlijk aan', zei Boswijk. 'Ik ben de afgelopen twee jaar veel in het land geweest en ik heb de wanhoop van de boeren in de ogen gezien. De campagne is heel erg op de inhoud ingestoken, maar het is onvoldoende en te laat geweest.'

Eerste Kamer

Indirect bepalen de Provinciale Staten ook de samenstelling van de Eerste Kamer. Op basis van de exitpolls lijken zowel BBB als de combinatie GroenLinks/PvdA af te stevenen op 15 Senaatszetels. Omdat de coalitiepartijen volgens deze prognose samen 24 zetels zouden halen, zou zowel de 'linkse wolk' als de BBB het kabinet aan een meerderheid kunnen helpen voor wetsvoorstellen.

De VVD levert volgens deze prognose twee zetels in de Eerste Kamer in en houdt er tien over. Het CDA, dat nu nog negen senatoren levert, zou er daar vijf van overhouden. Zowel D66 als de ChristenUnie verliest een zetel, zij houden er respectievelijk zes en drie over. JA21 komt volgens deze prognose met drie zetels in de Eerste Kamer. De huidige fractie van lijsttrekker Annabel Nanninga, die zich na de Senaatsverkiezing in 2019 afsplitste van Forum voor Democratie, telt er zeven.

FVD was in 2019 samen met de VVD de grootste partij met twaalf zetels, maar heeft na diverse scheuringen in de partij nog een zetel over. Daar komt er volgens de prognose van Ipsos straks eentje bij zodat FvD ook van verkiezingswinst kan spreken, al hebben ze minder zetels dan na de vorige verkiezingen.