Arjen Vahl wil kringloop zoveel mogelijk sluitend krijgen

Aan de Grafhorsterweg in het Overijsselse dorp IJsselmuiden ligt Kwekerij Vahl. 'We zitten al sinds 1895 op deze locatie. Toen was dit een gemengd bedrijf met vollegrondsgroenten in de zomer en vee in de winter. Mijn opa wilde de groenteteelt uitbreiden en begon daarom in de winter met het telen van witlof. Dat doen we nu nog steeds, maar dan via hydrocultuur', zegt Arjen Vahl.

Vahl is de oudste van de zes kinderen van Kitty en Henk Vahl. Als klein jongetje was hij, net zoals zijn vader en opa, altijd al op de kwekerij te vinden. 'Ik mocht graag helpen. Al vrij jong had ik de ambitie het bedrijf voort te zetten', zegt hij.

Vrije keuze

De ondernemer benadrukt daarbij dat bedrijfsovername hem nooit is opgelegd. 'Het is een vrije keuze geweest. Mijn tweelingzusjes zijn een andere richting op gegaan. Zij werken beiden in het onderwijs. Mijn zusje met het downsyndroom werkt in verschillende theehuizen. Een van mijn broers werkt in het zorgmanagement en mijn andere broer is hovenier geworden.'

Anno 2023 wordt bij Kwekerij Vahl bijna elke maand van het jaar besteed aan de groenteteelt, met uitzondering van januari. Van augustus tot en met april komt daar de witlofteelt bij. In november en december levert Kwekerij Vahl kerstpakketten en tussen februari en augustus is het ook mogelijk slaplanten, bloemkoolplanten en kruidenplanten te kopen op de kwekerij. 'En dan hebben we het nog niet eens gehad over de verkoop van pootaardappelen, grote groenteplanten en chrysantenstekken in de periode maart tot en met mei', somt Vahl op.

De afgelopen jaren is vooral uitgebreid in het aantal takken van sport en niet zozeer in het areaal, zegt de ondernemer. 'In de zomer hebben we veertien tot vijftien soorten groenten op het land. Het zijn allemaal kleine stukjes. We omschrijven ons bedrijf ook wel als één grote moestuin.' Andijvie en Parel-aardappelen produceert Kwekerij Vahl wel op iets grotere schaal.

Koeien en schapen

Net zoals de eerste generatie Vahls beschikt Arjen Vahl over eigen vee. 'We hebben altijd al koeien en schapen gehad. Sinds een aantal jaren hebben we ook eigen vleesvee voor verkoop in de winkel.' Dat is met een duidelijk doel: de kringloop zoveel mogelijk sluitend krijgen. 'De mest van ons vee gebruiken we op het land en de reststromen uit de kwekerij (het plantafval) voeren we aan de beesten.'

Ook op energiegebied denkt de ondernemer aan de kringloop. 'We hebben al zonnepanelen en onderzoeken nu de mogelijkheden van een accu. De stroom die we in de zomerperiode overhouden, kunnen we dan 's nachts gebruiken. In de winter zouden we dan meer op de handel kunnen acteren.'

Het vleesvee wordt geslacht bij Ter Weele in het Gelderse Oene. 'Wij vinden het belangrijk dat we achter de manier van slachten staan. Bij Ter Weele kiezen ze er bewust voor na het slachten nog een dikke week te wachten met uitbenen. Dit komt de kwaliteit echt ten goede', stelt Vahl.

Boerderijwinkel

Het vlees wordt daarna verkocht in de eigen winkel. Vooral in de zomer is de boerderijwinkel bijna volledig gevuld met eigen producten: van eieren en vlees tot aardappelen, bieten, bonen, spinazie, andijvie, bloemkool, rodekool, uien, knolselderij, prei en sla.

Kitty en Ruth Vahl ontfermen zich het meeste over de boerderijwinkel, die vlak voor de coronaperiode is verbouwd. De eerste coronamaanden waren hectisch, blikt Arjen Vahl terug. 'We zagen direct een aanloop van mensen. Het was een goede periode voor ons', zegt hij trots.

Hoge inflatie

Of de hoge inflatie een bedreiging is voor het aantal bezoekers van de boerderijwinkel, durft de ondernemer niet te zeggen. 'Door de werkzaamheden aan de weg sinds september is ons beeld vertroebeld.'

Kwekerij Vahl is niet volledig afhankelijk van de omzet van de boerderijwinkel. 'Zo'n 80 procent van onze producten zetten we af bij groothandel Postuma, hier uit het dorp. Via Postuma komen onze producten terecht bij andere speciaalzaken', licht de ondernemer toe. Sinds een aantal jaren is de boerderijwinkel ook actief met werkfruit.

Niet biologisch

Hoewel Vahl streeft naar het zo rond mogelijk krijgen van de kringloop, is de kwekerij niet biologisch gecertificeerd. 'Die ambitie hebben we ook niet. Als mensen vragen of wij biologisch zijn, zijn we daar eerlijk over. We zijn wel milieubewust. We spuiten alleen wanneer het nodig is en proberen zo goed mogelijk met de schepping om te gaan. De komende generatie moet, als ze dat wil, ook met het land vooruit kunnen.'

Een van de redenen waarom Kwekerij Vahl niet biologisch is, is het feit dat de ondernemer gek wordt van alle keuringen die er al zijn. 'Denk aan een elektriciteitskeuring, het heftruckcertificaat, het verlengen van de spuitlicentie, controles vanuit Global GAP, het regelen van een trekkerkenteken, het volgen van bhv-cursussen en ik kan nog wel even doorgaan', somt hij op.

'Natuurlijk zitten er zaken bij die noodzakelijk zijn. Maar over het algemeen vind ik dat we in Nederland overgeorganiseerd zijn. Daardoor raken we soms verstrikt in onze eigen regels', benadrukt de ondernemer.

Krimpend middelenpakket

Vahl ziet het krimpende middelenpakket als uitdaging voor de toekomst. 'Het probleem is dat de kleine teelten, waarvan wij er veel hebben, vaak niet meer op het etiket komen. Het wordt daardoor steeds uitdagender goede gewasbeschermingsmiddelen te vinden. De lobby vanuit Den Haag is te veel gericht op de teelten met een groot aantal telers, zoals suikerbieten. Ze lijken ons soms te vergeten', vindt hij.

Daarnaast heeft de ondernemer moeite met het feit dat wetgeving op het gebied van gewasbescherming niet in alle Europese lidstaten gelijk is. 'In de Spaanse tomatenteelt is bijvoorbeeld veel meer toegestaan dan in Nederland. Tegelijkertijd concurreren de Nederlandse en Spaanse tomaat wel naast elkaar in de supermarkt. Als je die keuze geeft, kun je ervan uitgaan dat de meeste consumenten voor de goedkoopste variant kiezen', licht hij toe.

Grondhonger

Een andere uitdaging richting de toekomst is de grondhonger in Nederland, zegt Vahl. Volgens de akkerbouwer zijn er vier partijen in Nederland die vechten om grond. 'De landbouw wil graag extensiveren en heeft daarvoor grond nodig. De steden willen uitbreiden en hebben grond nodig voor bebouwing. Natuurorganisaties zien graag dat er meer natuurgebieden komen. En energiebedrijven willen de grond gebruiken om bijvoorbeeld zonneparken of datacenters te bouwen.'

Die laatste partij moet volgens Vahl zo snel mogelijk worden tegengehouden. 'De daken liggen nog niet vol en er is nog genoeg ruimte voor windmolens. In waterstof heb ik ook veel vertrouwen. Maar zonneparken vind ik echt een doodsteek voor de sector. Dat is zonde van de grond. Vaak belanden die zonneparken ook nog in handen van buitenlandse investeerders. De overheid moet daar strenger tegen optreden', vindt hij.

Toekomst

'Maar laten we niet met een negatief sentiment afsluiten', vervolgt de ondernemer. 'Voor ons eigen bedrijf zie ik de toekomst rooskleurig in.' Volgens Vahl is het voordeel van een kleinschalig bedrijf dat je verschillende kanten op kunt. 'Als je zwaar gefinancierd bent, kun je maar één kant op. Al leveren al die keuzes bij ons soms ook wel keuzestress op, hoor', grapt hij.

Of het bedrijf over honderd jaar nog bestaat, weet Vahl niet. 'Mijn kinderen zijn nu acht, vijf en drie jaar en de vierde is onderweg. Maar net als mij vroeger niets is opgelegd, wil ik hen ook vrijlaten. Als het bedrijf hierna stopt, is dat ook prima. Mijn kinderen moeten doen wat ze leuk vinden.'