'Onkunde en wensdenken'

Dit is ook de belangrijkste reden van de huidige energiecrisis, waardoor de fabrikanten van stikstofkunstmest in de problemen komen en bijvoorbeeld glastuinders de deuren sluiten of vertrekken. Vorig jaar lanceerde de Europese Unie REPowerEU. Het doel was twee derde minder Russisch gas voor het einde van het jaar. Het resterende derde deel was nodig om de winter door te komen.

Voor Poetin was dat laatste een uitgelezen mogelijkheid om Europa dwars te zitten en de gastoevoer helemaal te stoppen. Toen ik voorspelde dat hij dit kon gaan doen, was het weerwoord: 'Nee hoor, want hij heeft het geld nodig.' Dat bleek dus wensdenken.

Iets soortgelijks gebeurt nu met de olieboycot. Poetin heeft gezegd geen olie te willen exporteren naar landen, zoals de EU-landen, die akkoord zijn gegaan met een maximumprijs. Bovendien gaat de olieboycot op 5 februari een nieuwe fase in. Vanaf die datum mogen geen olieproducten zoals diesel meer uit Rusland worden geïmporteerd. Als het tegenzit, leidt dat tot een dieseltekort.

Ik geef toe dat ik bewondering heb voor hoe een nog ernstigere olie- en gascrisis is afgewend door uit alle hoeken en gaten van de wereld de Russische importen te compenseren. Maar tegelijkertijd constateer ik dat Poetins 'oorlogsmachine' tot nu toe niet is geraakt. Dat geldt overigens ook voor de effecten van de sancties. Dit roept de vraag op of de juiste afweging is gemaakt tussen sancties en binnenlandse economische gevolgen. Zeker is dat wensdenken en het negeren van kennis over sancties een grote rol hebben gespeeld.

Hetzelfde zien we nu met chips of halfgeleiders. De precisielandbouw, maar feitelijk de hele agrofoodsector, kan niet zonder. De benodigde grondstoffen komen grotendeels uit Congo-Kinshasa, Rusland en China dat ook grip heeft op de Congolese kobaltmijnen. Rusland isoleren we al economisch en China dreigt datzelfde lot, zeker als het aan de Amerikaanse president Joe Biden ligt. Kijk niet raar op als halfgeleiders de inzet van de volgende geopolitieke strijd worden.

De redenen? Te weinig inzicht in de mondiale bevoorradingsketens. En als die kennis er wel is, worden de gevolgen genegeerd. Net zoals met het uitrijden van mest.