Jeroen Elfers (RFC): 'We laten biologisch alleen groeien als de vraag er echt is'

Bij RFC kijken ze met een kritische blik naar de plannen van de overheid om het areaal biologische landbouw naar 15 procent van het totaal te laten groeien in 2030. Op dit moment leveren zo'n 125 Nederlandse melkveehouders biologische melk aan de zuivelonderneming in Nederland. De coöperatie zoekt er 'enkele tientallen' leden bij die dat ook willen gaan doen. Er is dus ruimte voor groei.

Wij vinden dat biologisch niet de enige weg is naar verduurzaming van de sector

Jeroen Elfers, directeur zuivelontwikkeling van FrieslandCampina

'De vraag is er inderdaad', zegt Jeroen Elfers. Hij is als directeur zuivelontwikkeling verantwoordelijk voor het in goede banen leiden van de verschillende melkstromen. 'Dat heeft alles te maken met de multiverwaardingsstrategie die wij toepassen. Dit betekent dat we naast de dagverse zuivel ook biologische boter, kaas en ingrediënten maken van de biologische melk. Dit lukt heel goed en dat geeft ruimte om te groeien in biologisch.'

Waarom is die strategie zo belangrijk?

'Het is een vorm van risicospreiding. Als het even tegenzit bij het ene product, heb je de andere producten nog. Mijn eerste manager toen ik 15 was vroeg vroeger al: 'Heb je liever een klant die koopt voor een gulden of tien klanten die kopen voor een dubbeltje?' Een gulden klinkt mooi, maar als die wegvalt, heb je niets meer. Zo werkt dat ook met de verschillende zuivelproducten.

'De dagverse biozuivel is vooral voor de Nederlandse markt bedoeld. Biologische Kaas gaat in Nederland veel naar nichemarkten, zoals naar toeristen in Amsterdam en op Schiphol. De ingrediënten vinden voornamelijk hun weg via de export naar onder meer Azië en Afrika. De biologische lang houdbare melk zetten we zowel in binnen- als buitenland af.'

Dit is bij gangbare zuivel toch niet anders?

'Dat klopt, dat doen we bij gangbaar ook al sinds jaar en dag. De biozuivel was in het begin vooral gericht op de dagverse markt. Inmiddels is de multiverwaardingsstrategie hier ook sterk. We laten biologisch alleen groeien als de vraag er echt is. Dat is nu het geval.

'In Nederland worden ingrediënten en kazen gemaakt in de productielocatie in het Groningse Bedum. De dagverse zuivel wordt geproduceerd in Maasdam, ten zuiden van Rotterdam. Daarnaast maken we voor verwerking gebruik van derden. Zo hebben we ook een mooie noord-zuidverdeling, zodat een melkwagen nooit al te ver hoeft te rijden.'

Want dat is te duur?

'Een van de redenen dat we in Nederland zo klimaatefficiënt zuivel kunnen produceren, heeft ermee te maken dat de afstanden nooit groot zijn en de melkwagens efficiënt hun route kunnen rijden. Maar het is ook vanuit duurzaamheid niet te verkopen als een RMO grote afstanden moet afleggen.

'Datzelfde geldt voor onze melkstroom voor On the way to PlanetProof. Niet alle melkveehouders die deze melk kunnen leveren, laten we nu toe. Je moet in de buurt van een productielocatie zitten. De inzet zit op de verkoop van meer melk onder dit concept en dan kunnen we het ophaalgebied vergroten.'

Is het niet lastig om dan 'nee' te verkopen?

'Dat is binnen een coöperatie inderdaad lastig en ligt ook gevoelig. Want je bent er tenslotte voor alle leden. Maar betrouwbaarheid is ook heel belangrijk richting consument en keten. Als voor On the way to PlanetProof of biologisch heel ver moet worden gereden, kun je niet claimen dat het duurzaam is.'

Zitten de melkstromen On the way to PlanetProof en biologisch elkaar niet in de weg?

'Van ons hoeven er inderdaad geen melkstromen meer bij te komen. We hebben ook nog de biologisch-dynamische melkstroom, Landliebe, Noord-Hollandse enzovoorts. Wij vinden biologisch niet de enige weg naar verduurzaming van de sector.

'Zuivel onder het On the way to PlanetProof-keurmerk is in Nederland ruim twee keer zo groot als biologisch. En dat in vier jaar tijd. De kracht zit hem vooral in de integraliteit op het gebied van klimaat, milieu en dierenwelzijn. Het is toegankelijker voor een grotere groep melkveehouders. Als je echt wil verduurzamen, moet je inzetten op de verscheidenheid onder de melkveehouders en het effect van verdere verduurzaming van het collectief.'

Ondanks de groei voor biologisch ziet u de 15 procent biologisch areaal niet als realistisch.

'Niet als het beleid er alleen op is gericht om het aanbod te vergroten terwijl er onvoldoende vraag is. Dan krijg je wat er in Frankrijk is gebeurd. Bij een achterblijvende vraag leidt dit tot overaanbod en krijg je prijserosie. Daar zijn wij wel bezorgd om.

'Tegelijkertijd geeft het 'Actieplan voor groei van biologische productie en consumptie' van de regering wel wat hoop, omdat hierin aandacht is voor de vraagkant. De overheid heeft zelf instrumenten om het aanbod te stimuleren, bijvoorbeeld door het btw-tarief voor biologisch te verlagen.'

Hoe groot is het strategisch belang van bio?

'Het feit dat we willen groeien en stevig hebben geïnvesteerd in verwerkingscapaciteit geeft wel aan dat het voor ons van strategisch belang is. Overigens hoeft een melkstroom niet heel groot te zijn om van strategisch belang te zijn. Denk aan Chocomel. De hoeveelheid melk daarvoor is relatief klein, maar het is wel van enorme strategische waarde in ons merkenportfolio.

'Er vindt ook telkens verschuiving plaats. Enerzijds komen er nieuwe bioconsumenten bij, maar er zijn ook mensen die van biologisch overschakelen op plantaardig. De consumptie van dagverse melk neemt af in Europa, maar van producten zoals yoghurt, kwark en toepassingen voor koffie en energiedranken neemt deze toe. Allemaal ontwikkelingen waar we rekening mee moeten houden.'