Overstap op geiten met 'one of a kind' melksysteem pakt goed uit

De melkstal van Atte en Hanny Wiarda is de enige in de wereld, het bedrijf wordt dan ook door geitenhouders uit binnen- en buitenland bezocht. Zo bracht onlangs nog een Franse geitenhouder met zijn dealer een bezoek aan Raerd.

En dat is niet voor niets bij deze rotorstal. Voor de neus van de melker komen de tepelbekers uit de vloer. Hij kan ze gemakkelijk aansluiten. 'Dit draaisysteem voor die bekers werkt met één cilinder en is daarom minder storingsgevoelig dan bij meerdere cilinders', legt Atte Wiarda uit. Wanneer de geit is gemolken, zorgt diezelfde cilinder dat de tepelvoeringen weer in de spoelstand komen.

De keuze voor de rotorstal werd al vrij snel gemaakt, de oude stal, waar koeien werden gemolken, had ook een dergelijk systeem. Een binnenmelker, terwijl dit een buitenmelker is. Wel is ook gekeken naar andere stallen.

'Er zijn geitenhouders die met evenveel geiten drie tot vijf uur melken per keer. Dat vonden we vrij lang. We hebben elders ook een carrousel gezien, dat sprak ons direct aan. Daarbij kon de nieuwe carrousel prima op de plek van de oude en was er al een wachtruimte. Qua indeling van het bedrijf is er eigenlijk niets veranderd', vertelt de geitenhouder.

Het vorige model van SAC was al gekocht, totdat de plannen veranderden. 'De producent kwam met het idee om het nieuwe systeem, de 2RO, hier te plaatsen. Toen zijn we met de dealer naar de proefopstelling gaan kijken. Dat gaf ons vertrouwen. Hier waren we snel uit', blikt Wiarda terug. Inmiddels wordt er alweer bijna één jaar met dit systeem gemolken. 'Dat gaat als een tierelier, net als bij onze koeien.'

Dit systeem heeft, naast het snelle aansluiten, een extra pluspunt als het om arbeid gaat: 'Om de tepelvoeringen aan de jetters te plaatsen voor de spoelstand, is normaal gesproken een extra ronde van in totaal vier tot vijf minuten per keer nodig. Nu kost het niet eens tijd', legt Wiarda uit. 'Vijf minuten per keer is tien minuten per dag en meer dan een uur in de week en een werkweek in het jaar.'

Korte melktijd

Het melken, tussen motor aan en motor uit, duurt in totaal anderhalf uur. Wiarda: 'En dan zijn we ook klaar en is de stal schoon. Het reinigen doen we tijdens de laatste ronde.'

Voldoende melksnelheid kan ook bij een grotere geitenstapel worden behaald, weet de Friese ondernemer. 'Wanneer wij er tweehonderd geiten bij hebben, wat ons doel is, is dit minder dan een kwartier melken extra. Qua arbeid is dat ook goed inpasbaar. We hebben nu de zaak op orde om ook verder te groeien.'

Meestal is het zo dat er met twee man wordt gemolken. Wiarda begint meestal in de ochtend met melken, vervolgens neemt de melker het over. Wiarda zorgt voor de aanvoer van geiten en doet andere werkzaamheden, zoals het voeren en het strooien van de stal.

Doordat de vloer van de melker in hoogte verstelbaar is, kunnen mensen met verschillende lengtes hier prima uit de voeten. Het bedrijf werkt veel met melkers. Zo is er twintig uur per week een medewerker in dienst die acht keer melkt. Daarnaast nemen twee melkers samen drie melkbeurten voor hun rekening.

Het bedrijf kan goed aan melkers komen. 'Geiten zijn hier nieuw, net als de stal. Het is schoon werken en de aaibaarheid van de dieren spreekt enorm aan. De overall hoeft niet altijd aan', zegt Wiarda.

De geitenhouder roemt ook het overzicht bij dit melksysteem. Een geit die minder melk geeft dan verwacht, komt automatisch nog een keer langs de melker, zodat een controle mogelijk is. 'Eventueel kun je de geit met een druk op een knop op de grote display automatisch separeren. Sommige mensen zeggen dat je met een rotorstal geen overzicht hebt, maar op deze manier verloopt dit prima.'

Probleem met éénspeengeit

Wel kende het automatische systeem aanvankelijk nog geen goede oplossing bij een zogenoemde éénspeengeit, waarbij één speen niet hoeft te worden gemolken. Normaal gesproken wordt vaak in de andere tepelbeker een dopje gedaan, waardoor de beker op vacuüm blijft. Bij het terughalen van de tepelbekers na het melken, kwam dit dopje klem te zitten in de spoelstand.

'Dank zij de inzet van SAC is dit probleem opgelost. Aan de zijkant van de stand kan het dopje aan een haakje worden gehangen, waar deze bij de afname ook blijft zitten', geeft Wiarda aan.

Overstap naar geiten

De stallen waren begin 2022 klaar, toen kwamen ook de geiten op het bedrijf. Daarvoor werden pakweg 130 koeien gehouden. Wiarda zocht een nieuwe uitdaging. Hij vond onder meer dat zijn bedrijf met de fosfaatrechten te veel aan banden werd gelegd. 'Maar het stoppen met koeien vind ik nu niet zo belangrijk. Ik wil vooruitkijken en wilde destijds iets nieuws, iets anders.'

Voordeel van de overstap naar geiten is dat veel uit de melkveehouderij opnieuw kon worden gebruikt. 'We hebben maar één nieuwe machine gekocht, een strostrooier, en één machine verkocht. Na de verbouwing konden we de voeropslag en alles weer in gebruik nemen', aldus Wiarda.

De serrestal was al niet onderkelderd, er zat een vlakke vloer in. Gelet op het frisse klimaat biedt deze nu ook voor de 1.100 geiten een goed welzijn.

Potwissel kost veel tijd

'Wij wilden ook in deze stal een simpel systeem met veel arbeidsgemak. Eerst was het idee om een ander voersysteem te doen en vier potten. Maar een potwissel kost tijd met melken. Daarbij moet je drie voerpaden voeren en drie voerpaden aanschuiven. Dat kost te veel tijd', laat Wiarda weten.

'We hebben gekozen voor een systeem met één voergang en normaal gesproken twee groepen', vervolgt de ondernemer. 'Nu, met het dekseizoen, is er één groep extra. Dit werkt veel mooier en efficiënter. Een groepswissel kost twintig seconden. Dat is een stuk sneller dan wanneer je met zes groepen werkt.'

Het kleine aantal groepen kan prima in combinatie met individueel voeren. De geiten krijgen kuilgras aan het voerhek en brok via voerstations. Wiarda: 'Normaal gesproken is de ligpot ongeveer 4 meter breed. Hier is deze 16 meter, vanwege het enkele voerpad. Daarom hebben we een aanschuifrobot om te zorgen dat er altijd voer beschikbaar is. Dit is ook arbeidsbesparing. Gebruikelijk is drie geiten op 1 meter voerhek, wij hebben er zestien. Maar met de voerstations kan dit prima.'

Daarbij moet het voer van goede kwaliteit zijn. 'We maaien het gras iets langer en bij twijfel laten we het liggen en doen we het in pakken voor de verkoop. Dat kan bijvoorbeeld een mindere hoek zijn. Voor koeien is het prima spul, geiten zijn een tikkie gevoeliger', stelt Wiarda.

De geiten geven dit jaar 1.000 kilo melk per geit. Dit is onder het gemiddelde, maar Wiarda is hier tevreden mee. 'Voor een opstartend bedrijf is de hoogste productie niet zo belangrijk. Dit past binnen ons systeem van arbeidsgemak', zegt hij.

Groeiambities

'Ook houden we veel geiten aan, omdat we willen groeien. Een ander bedrijf zou de mindere geiten misschien wegdoen. We hebben alle geiten gekocht voor gemiddeld rond de 500 euro. Dan doe je die niet zo gemakkelijk weg. Er is simpelweg niet genoeg vervanging en we kopen geen geiten meer aan', legt Wiarda uit.

Het ondereind van de veestapel wordt juist gedekt door een bok, vanwege de geringe melkgift. Dat zijn normaal gesproken de betere geiten, maar die geven voldoende melk. 'Op dit moment werken we andersom dan veel andere bedrijven. Maar we zitten dan ook in een opstartsituatie', besluit Hanny Wiarda.