'Overheid kan wel degelijk anders'

Nooit meer zouden Nederlandse burgers zo mogen worden vermalen. Dat was het parool na de toeslagenaffaire waarover het vorige kabinet viel. Nog voor dat onrecht is hersteld, gebeurt het opnieuw. Nu zijn het boerengezinnen in Overijssel, die steeds alle stikstofvoorschriften van de overheid hebben gevolgd.

Gedeputeerde Staten van Overijssel hadden nog mogelijkheden om de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders te legaliseren, maar de provincie wilde naar eigen zeggen 'geen tijd meer rekken', omdat dat niet 'bij goed bestuur past'. En zo worden in naam van goed bestuur familiebedrijven vermalen.

Wat dit nog schrijnender maakt, is de reden dat deze bedrijven moeten verdwijnen. Uit het stikstofmodel Aerius bleek dat zij door een verbouwing of bedrijfsaanpassingen zouden zorgen voor een klein beetje extra stikstof in een natuurgebied kilometers verderop.

Maar Aerius kan dit niet berekenen. De ruis in dit systeem is veel groter dan deze beetjes stikstof en dus zegt de modeluitkomst niets. Om de woorden van Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt te gebruiken: je kunt net zo goed met een dobbelsteen gooien om te beslissen of je een vergunning wel of niet verleent.

Die conclusie is niet nieuw. Dat heeft de commissie-Hordijk twee jaar geleden al vastgesteld en is ook bevestigd door onderzoeksorganisatie TNO en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De regering en Overijssel blijven doen alsof Aerius wel geschikt is en baseren het hele beleid erop.

Technocratische tunnelvisie

Nederland is vastgelopen in een technocratische tunnelvisie, waarbij in principe geschikte middelen, zoals de kritische depositiewaarde (KDW) en het stikstofmodel Aerius, verkeerd worden gebruikt. Experts waarschuwen dat het huidige stikstofbeleid niet tot verbetering van de natuur zal leiden. Het leidt wel tot onrust en sociaal-economische problemen op het platteland. Juist biologische en natuurinclusieve bedrijven worden het meest bedreigd door dit beleid.

De regering en Tweede Kamer moeten de KDW als beleidsdoelstelling uit de nationale natuurwetgeving verwijderen. De KDW moet net als in andere EU-landen als een van vele risicofactoren worden gehanteerd. Het doelongeschikte Aerius moet niet voor vergunningverlening, onteigenen of flitsuitkopen van piekbelasters worden gebruikt. Aantoonbare vermindering van stikstofneerslag is mogelijk met methoden die goedkoper, rechtvaardiger en effectiever zijn.

Met een wetenschappelijke borging van de door TNO bepleite drempelwaarde voor stikstofdepositie, zijn de vergunningverleningen vlot te trekken en verwaarloosbare activiteiten, paasvuren en bouw incluis wederom mogelijk. Regering en Raad van State kunnen daarmee ook de EU-rechter onder ogen komen, want in 79 procent van de Natura 2000-gebieden wordt de KDW overschreden zonder vergunningimpasse. En in veel landen wordt dit soort drempelwaardes al gebruikt.

De perspectief-arme Kamerbrieven van vorige week vrijdag stemmen niet positief. De 'stikstofaffaire' is reeds gaande, terwijl de overheid wel degelijk anders kan. De verantwoordelijke politici moeten de keuze maken voor correctie. Zo niet, dan is de belofte dat burgers nooit meer zo zouden worden vermalen niets meer dan een holle frase.