Melkveehouder Stevens houdt water langer vast door sloot te stuwen

Een oplettende voorbijganger kan het opvallen: een felgekleurde peilstok in de sloot langs de weg naar het bedrijf van Geert Stevens. En een eindje verderop staat een soort metalen bak in het water, net voor een duiker die naar de grotere sloot aan de andere kant leidt.

'Kijk, je ziet dat het water in de bak wat lager staat dan in de sloot zelf', wijst de Overijsselse ondernemer aan. 'Dat is het peil aan de andere kant van de duiker. De duiker zelf is afgesloten, zodat het water niet weg kan stromen in de grotere sloot. Het waterpeil gaat dus stijgen. Het verschil is al wel te zien, maar moet uiteindelijk zo'n 30 centimeter worden.'

Deze stuw moet ervoor zorgen dat het sloot- en grondwaterpeil op een deel van Stevens' landbouwgrond hoger blijft staan komende winter. 'Daar hebben we komend voorjaar voordeel van, doordat er dan meer grondwater beschikbaar is voor de grasgroei. Ik verwacht niet dat het stuwen van het waterpeil ons door weer een droge zomer gaat helpen, maar hopelijk houden we het in het voorjaar wel wat langer vol.'

Het is de verwachting dat het verhogen van het slootwaterpeil met 30 centimeter ervoor zorgt dat het grondwaterpeil ook zo'n 15 à 20 centimeter stijgt. Om dat te controleren, zijn een aantal peilstokken geplaatst. De eerdergenoemde peilstok in de sloot in het gestuwde gebied, maar ook eentje in de grotere sloot waarin het water wel vrij wordt afgevoerd.

'Op die manier kun je het verschil zien', zegt Stevens. 'Bij beide punten staat een peilstok een meter of 10 het land in. Zo kan precies worden gemonitord wat de gevolgen van het stuwen zijn op het grondwaterpeil.'

Diverse maatregelen

Dat monitoren van de peilpunten gebeurt door Wageningen University & Research (WUR). Het stuwproject zelf komt voort uit Koeien & Kansen, het samenwerkingsverband van vijftien toekomstgerichte melkveehouders, proefbedrijf De Marke, WUR, de ministeries van LNV en I&W en adviesdiensten. Stevens kreeg daardoor ook meer inzicht in de waterkwaliteit en -kwantiteit op zijn bedrijf.

Het bleek dat de droogte van de afgelopen jaren hard doortelde op zijn zandgrond. Met diverse maatregelen vliegt de Overijsselse melkveehouder dat probleem aan. 'We proberen met gewaskeuze zoals kruidenrijk grasland betere beworteling van het land te krijgen. Verdichting van de grond, zodat regen beter wegtrekt en niet afspoelt, proberen we te voorkomen door niet te veel met zwaar materiaal over het land te rijden. Ook passen we meer beweiding toe.'

Voor weidegang moet er wel voldoende gras in de wei staan. Dat was de laatste jaren, met de neerslagtekorten in Salland, geen vanzelfsprekendheid. Daarom investeerde Stevens in beregening. 'Afgelopen jaar hebben we voor het eerst volop beregend, met goed resultaat. De kwaliteit van de grasmat bleef goed, we hoefden weinig door te zaaien. En we konden dus veel weiden. 40 procent vers geweid gras in het rantsoen van de koeien scheelt 3 cent aan voerwinst per liter melk.'

De beregeningsinstallatie op het bedrijf is elektrisch. In een puls vlakbij de stal zit een elektrische pomp, een buis van een meter of 3 lang, verticaal in de grond. Vanaf de pomp liggen er ondergrondse leidingen naar de percelen. Daar kan de zelfrijdende beregeningshaspel op worden aangesloten.

'We hebben de daken vol zonnepanelen en zijn energieproducent', verklaart de melkveehouder de keuze om elektrisch te beregenen. Dat het zo geen geld kost, weerspreekt hij. 'We hebben dit jaar volle bak beregend. De stroom die dat verbruikt, kunnen we niet verkopen. Maar het kon wel uit.'

Beregenen minder nodig

Met het opzetten van het slootpeil is beregenen volgend jaar minder noodzakelijk, hoopt Stevens. 'Maar de precieze effecten moeten we nog afwachten. Ook moet er nog veel neerslag komen, anders redden we een peilverschil van 30 centimeter misschien niet eens', klinkt het nuchter.

Een deel van Stevens' grond bevindt zich überhaupt niet in het gestuwde gebied. 'Het liefst had ik de grote sloot verder stroomafwaarts gestuwd, dan was het waterpeil op praktisch al mijn grond omhooggegaan. Maar in dat gebied ligt verderop lage grond, die zou dan te nat worden. Daarom is de stuw ergens anders gemaakt. Ook grond van andere boeren in de buurt valt in het gestuwde gebied. Er is goed met hen overlegd en iedereen is positief over deze maatregel. Mocht er ergens toch grond te nat worden door het hogere waterpeil, dan kunnen we de stuw zo wat laten zakken', besluit Stevens.