Akkerbouwer Van der Spelt: 'Nog veel onderzoek nodig naar natuurvriendelijkere landbouw'

'Je mag als akkerbouwer best wel wat doen voor de natuur', vertelt de Brabantse Van der Spelt aan de keukentafel. 'Want ik snap dat er schaalvergroting is, dat wil de markt nu eenmaal, en dat die invloed heeft op de soortenrijkdom. Het ene beestje neemt toe, andere beestjes nemen af.'

De akkerbouwer wil de verantwoordelijkheid nemen om zelf mee te onderzoeken wat mogelijk is. 'Je kunt geen 'nee' zeggen zonder te onderzoeken of het wel of niet kan.' Daarom neemt hij deel aan het project FABulous Farmers. FAB staat voor functionele agrobiodiversiteit.

Het doel van FABulous Farmers is om meer gebruik te maken van natuurlijke hulpbronnen en minder afhankelijk te zijn van externe input.

De West-Brabander probeert verschillende dingen uit. Een daarvan zijn akkerranden voor overwinterende akkervogels. Hij heeft 12,5 hectare van deze randen. Daarin groeit graan. Kunstmest en chemische gewasbescherming zijn niet toegestaan. 'Dat is wel een uitdaging', constateert Van der Spelt. 'Je wilt graan zien, je wilt 10 ton tarwe! Maar dat moet je loslaten. Vogels moeten er kunnen schuilen en eten, en kevers en vlinders moeten er kunnen leven.'

Van der Spelt deed in het verleden ook mee met onderzoek naar het effect van akkerranden op de biodiversiteit en op de invloed van natuurlijke vijanden op luizen en trips in het gewas daarnaast. Na drie jaar zag hij duidelijk meer beestjes in en langs de akkerranden.

Verbinding tussen natuurgebieden

De randen zijn volgens Van der Spelt 'haarvaten' die de verbinding vormen tussen twee natuurgebiedjes die aan weerskanten van zijn bedrijf liggen. 'Het is goed dat die randen er zijn en goed dat er geld beschikbaar is om dat netwerk robuuster te maken.'

De huidige akkerranden liggen zes jaar op dezelfde plek, klepelen en opnieuw zaaien is toegestaan. 'Onkruid is wel een dingetje', heeft de akkerbouwer al gemerkt. Toch is hij tot nu toe positief over de randen. 'Ze bevallen me wel goed. Bovendien staat er een marktconforme vergoeding tegenover. Dat is nodig, want ik ben geen filantropische instantie. Ik ben ondernemer.'

Deelname aan FABulous Farmers hielp Van der Spelt ook over de streep om de beginnen met niet-kerende grondbewerking. 'Ik heb bij collega's gezien dat het werkt. Hoe minder je roert in de bodem, hoe minder organische stof je verliest, hoe beter het bodemleven werkt en hoe beter de poriën intact blijven. Ik ben ervan overtuigd dat de grond daardoor robuuster en beter bewerkbaar is. Alleen het onkruid is een uitdaging.'

Bankerfields

Van der Spelt werkt sinds zijn deelname aan het project FABulous Farmers ook met bankerfields in een perceel suikerbieten. Bankerfields zijn stroken tussen de spuitsporen met kruiden die natuurlijke vijanden van luizen aantrekken. Uit luizentellingen blijkt dat dit systeem werkt als de stroken voldoende ontwikkeld zijn als de luizen in de suikerbieten komen. Naast de stroken zitten veel minder luizen dan verderop in het perceel.

Het idee is dat er dan minder bespuitingen tegen luizen nodig zijn. Maar deze oplossing staat nog in de kinderschoenen. 'Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat er nog wel veel onderzoek nodig is', geeft Van der Spelt toe. 'Vooral naar de planten in de bankerfields waarin de natuurlijke vijanden huizen. Welke planten zijn het best voor de natuurlijke vijanden en wanneer moet je die zaaien?'

Tijdens een excursie naar Belgische collega's met bankerfields, bleek dat ook onderzoekers het nog niet weten, vertelt Van der Spelt. 'De ene zei dat er wel phacelia in een mengsel moest en de andere zei dat het er juist niet in moest. Als twee geleerden het niet eens zijn, waar sta je dan als leek?'

Zaaimoment

Een ander punt is het moment van zaaien, geeft de agrarisch ondernemer aan. Want de planten in de bankerfields moeten al ontwikkeld zijn en de natuurlijke vijanden moeten daarin zitten op het moment dat de schadelijke luizen in het gewas komen. Anders is het te laat.

De teler vraagt zich ook af waarom de natuurlijke vijanden al in de bankerfields zouden gaan zitten als er nog geen luizen zijn, dus als er nog geen eten voor hen is.

'Er is nog niet genoeg onderzoek gedaan', stelt Van der Spelt vast. 'Het is nog niet praktijkrijp.' Hij pleit daarom voor verlenging van FABulous Farmers. Hij weet nog niet of hij doorgaat met de akkerranden en de bankerfields als het project stopt. 'Dat is nog een lastige. Ik hoop dat het doorloopt.'