Voorzitter Britse boerenbond: 'Het lijkt of de wil ontbreekt om voedselproductie te steunen'

Zo heeft de Britse regering een visie gepresenteerd over de toekomst van de landbouw. Deze 'Government Food Strategy' beschrijft de ambities en prioriteiten van de overheid om een meer welvarende en duurzamere agrovoedingssector te creëren. De voedselstrategie is daarnaast gericht op het in stand houden of vergroten van de nationale voedselproductie, het creëren van werkgelegenheid en het verbeteren van de gezondheid van de Britten, inclusief het tegengaan van overgewicht.

Nederlandse en Britse boeren hebben in grote lijnen dezelfde uitdagingen

Minette Batters, voorzitter NFU

In de strategie worden een aantal maatregelen genoemd om deze doelen te bereiken. Zo trekt de Britse regering de komende jaren honderden miljoenen Britse ponden uit voor innovatie. Ook worden meer werkvergunningen verstrekt voor arbeidsmigranten in de land- en tuinbouw. Verder wordt geïnvesteerd in het verbeteren van de kennis van boeren en hun medewerkers.

Daarnaast wil de regering boeren bewegen meer te doen aan bodemverbetering, kringlooplandbouw en biodiversiteitsherstel. Daarvoor is een beleid gemaakt dat sterk lijkt op het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, met minder nadruk op directe betalingen en meer vergoedingen voor ecodiensten.

Wat vindt u van de Government Food Strategy?

'De strategie op zich is een mijlpaal. De regering erkent het belang van de binnenlandse voedselproductie en het in stand houden van onze productiecapaciteit. En ze stelt het doel meer voedsel te verbouwen in eigen land.

'Binnenlandse voedselproductie en milieuprestaties kunnen hand in hand gaan en we zijn trots dat Britse boeren de ambitie hebben uitgesproken om in 2040 klimaatneutraal te zijn, terwijl we ons huidige niveau van voedselproductie handhaven.'

Dat klinkt behoorlijk positief. Is er een keerzijde?

'Het positieve is dat de regering een voedselstrategie heeft samengesteld. Dat is de eerste keer in 75 jaar. Het punt van zorg is hoe we deze visie in beleid omzetten dat aansluit bij andere ministeries, bijvoorbeeld bij volksgezondheid. Het is een startdocument, het begin van gesprekken. Er is nog een lange weg te gaan.

'We hebben onze bedenkingen bij een aantal onderwerpen en de inzet van onze regering, zoals de handelsverdragen. We hebben bijvoorbeeld nog steeds geen definitief verdrag met de Europese Unie (onder meer over grenscontrole aan Engelse zijde, red.). Dat moet prioriteit krijgen, want het is onze grootste markt, pal over onze drempel voor ons allebei. We zijn positief, maar ook niet helemaal gerust op een goede afloop.

'We weten dat de consument meer lokale Britse voeding wil. Onze boeren zijn klaar om hun bijdrage te leveren. Dat kan met de productie van voedsel van hoge kwaliteit en volgens strikte milieunormen. We moeten deze voedselstrategie ontwikkelen tot concrete maatregelen en haalbare doelen. Onze normen voor dierenwelzijn, milieubescherming en voedselveiligheid kunnen dan leidend worden in de wereld.'

Voor de brexit verschenen er studies waarin rampscenario's voor boeren werden geschetst bij een vertrek uit de Europese Unie. Is er iets van die voorspelling uitgekomen?

'Dat is nog niet te zeggen. Er is een transitieperiode van zeven jaar uitgetrokken en we moeten dit nog steeds goed regelen. Zo kunnen we niet handelsverdragen blijven afsluiten met landen met lagere productiestandaarden dan wij en tegelijkertijd verwachten dat onze boeren hogere standaarden naleven. Dat is steeds de uitdaging en onze zorg vanaf dag 1.

'Op dit moment hebben we het gevoel dat de landbouw altijd een pion is als er over een handelsverdrag wordt onderhandeld. We blijven erg bezorgd over de uitkomst van zulke onderhandelingen.'

We krijgen geregeld berichten dat Britse boeren hun gewassen niet kunnen oogsten door een gebrek aan personeel. Vormen arbeidskrachten zo'n groot probleem?

'Dat is nog steeds een groot punt. Het raakt overigens onze hele economie. Dat is uiteindelijk ook waar de brexit om te doen was. We hopen dat dit nog verandert.'

Het vertrouwen van Nederlandse boeren in de regering staat onder druk. Hoe is dat in het VK?

'Er is een groeiend wantrouwen op diverse bestuursniveaus in dit land. Landelijk moest Boris Johnson aftreden als premier. We hebben nu met Liz Truss een nieuwe leider van de Conservatieve Partij. We hopen dat daarmee een nieuw geluid komt. Duidelijk is wel dat voedsel en landbouw op de agenda staan.

'Op lokaal niveau speelt het wantrouwen ook. Bij recente verkiezingen vond een verschuiving plaats in sommige plattelandsgebieden. De liberale democraten kregen het voor het zeggen op plekken waar de conservatieven meer dan honderd jaar de dienst uitmaakten. Mensen zijn heel erg boos op het bestuur.'

Waarom zijn plattelandsbewoners boos?

'Om het gevoerde beleid. Dat is sterk is gericht op natuur- en milieumaatregelen en niet op boeren en het feit dat voedselproductie de kern is van de land- en tuinbouw. Daarnaast hebben boeren moeite om medewerkers voor hun bedrijven te vinden. Dat is sinds het vertrek uit de EU veel lastiger dan vroeger. Ook over handelsverdragen zijn veel zorgen.

'Agrariërs hebben gewoon niet het gevoel dat de overheid met hen werkt zoals zou moeten.'

U bezocht onlangs een aantal bedrijven in Nederland. Ziet u overeenkomsten?

'Ik denk dat Nederlandse en Britse boeren in grote lijnen dezelfde uitdagingen hebben. Maar ik zie voor beiden ook enorme kansen. Onze ondernemingen zullen veranderen en evolueren, maar iedereen moet eten, nu en in de toekomst. En het gaat dan niet om het leveren van calorieën maar om het leveren van gezondheid.'

In Nederland staan boeren en het kabinet lijnrecht tegenover elkaar waar het de stikstofemissie betreft. Wat vindt u daarvan?

'Ik heb met LTO en enkele boeren hierover gesproken. Ik begrijp waarom ze zo boos zijn, want dit beleid zorgt ervoor dat veel boeren 'out of business' gaan. Ze krijgen niet eens de kans om te kijken naar de mogelijkheden om hun emissies omlaag te brengen. En dan te bedenken dat ze al een efficiencyslag hebben gemaakt.

'Wij hebben in het VK ook een slag gemaakt om emissies te reduceren, maar we weten dat er nog meer mogelijk is en werken daaraan. In Nederland krijgen ze de kans niet eens.'

Welke lessen kunnen we hieruit leren?

'Het lijkt alsof men in Europa, ook in het VK, niet de wil heeft om voedselproductie te steunen. En dat terwijl voedsel zo'n fundamenteel onderdeel is in ieders leven. Ik vind het enorm frustrerend dat er politiek gezien zo met boeren wordt omgegaan.

'Er komen enorme wereldwijde uitdagingen op ons af, zoals watervoorziening, voedselzekerheid, klimaatverandering en een groeiende wereldbevolking. Overheden moeten een ander soort dialoog aangaan met boeren en kijken naar de oplossingen die zij kunnen bieden.

'Het is gewoon niet goed als de regering van een land zegt 'we doen deze productie niet hier'. Als we onze productie exporteren, exporteren we ook ons geweten.'