Bij kampeer- en wijnboerderij Winery & Herbs kom je zintuigen tekort

Geert Hermans heeft drie weken vakantie en Myriam is precies een week met pensioen. Het is al dagen achtereen tropisch warm. Je zou verwachten dat het echtpaar van een glas fris fruitsap geniet op een tuinstoel onder een grote parasol. Niets is minder waar.

Het is weliswaar vakantie, maar er is genoeg werk te doen op de kampeer- en wijnboerderij Winery & Herbs in het Brabantse Schijndel. Toch hoor je het echtpaar niet klagen. Dit is wat ze altijd hebben gewild: een eigen boerderij met een camping en een winkel. En heel veel verschillende kruiden, bloemen, planten en vruchten om zelf producten van te maken.

De twee leerden elkaar kennen op de Hogere Agrarische School. Geert Hermans wilde na de studie graag meteen een eigen boerderij beginnen, maar de omstandigheden waren eind tachtiger jaren niet gunstig. Dus rolden ze allebei de landbouwvoorlichting in.

Myriam Hermans zat in de bloementeelt in Gelderland, Brabant en Limburg en haar man was voorlichter in de fruitteelt. Uiteindelijk is ze het middelbaar tuinbouwonderwijs ingerold waar ze ruim dertig jaar heeft gewerkt. In 2000 is ze weer gaan studeren, kruidenkunde. Toen ze na vier jaar klaar was, wilde ze er meer mee doen. Geert hobbyde al enige tijd met druiven om wijn van te maken.

De tijd vooruit

Twintig jaar na hun afstuderen schreven ze alsnog hun bedrijfsplan. De ondernemers wilden voorlichting combineren met fruitteelt, een kruidentuin, de verkoop van zelfgemaakte producten en een camping. 'Nu zie je het meer op boerenbedrijven, maar wij waren de tijd ver vooruit', weet Geert Hermans. 'We wilden het verhaal achter ons voedsel vertellen.'

Ze zochten naar een boerderij ten noorden van Eindhoven en kwamen uit in Schijndel. Zonder het te weten kochten ze een woonboerderij uit 1952 met de vruchtbaarste grond in de regio, althans dat beweren collega-boeren uit de omgeving. 'De leemhoudende zandgrond was wel zo dood als een pier toen we hier begonnen', vertelt Hermans. 'Maar met een hoop geduld en vertrouwen werd de bodem beter en nu groeit er van alles.'

Het is inderdaad opvallend groen en fris. Terwijl heel Nederland de afgelopen maanden zuchtte onder de droogte en hitte, is het koel onder de hoge bomen en staan de grassen en kruiden tussen de fruitgewassen kniehoog. Er groeit onder meer vlas, lijnzaad, melde en knopkruid. 'Stuk voor stuk waardevolle gewassen', zegt Hermans.

Bodemleven aantrekken

De ondernemer trekt een bos melde uit de grond en wijst naar de lange wortels. 'Dit soort planten geeft voeding aan de bodem. Ze trekken bodemleven aan en als ze afsterven, geven ze mineralen af. Zo blijft de bodem gezond. We gebruiken geen kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. En we beregenen niet, want we zitten middenin een waterbeschermingsgebied waar ik geen bron mag slaan.'

Helemaal niet? Zelfs niet onder deze droge omstandigheden? Hermans schudt zijn hoofd en lacht ter bevestiging. 'Hier staan alleen planten die het goed doen op deze grond en onder de huidige klimaatomstandigheden. Wat hier niet groeit, hoort hier niet thuis.' Het klinkt zo simpel. En dat is het ook, verzekert de ondernemer. Dat vertelt hij ook aan de mensen die hij rondleidt over de boerderij.

Tijdens zo'n wandeling zijn ze zo een paar uur onderweg. De verhalen en kennis die Hermans deelt, doen de tijd vergeten. Aan het einde duizelt het de bezoekers van de vele weetjes. Want wat hij vertelt, is niet alledaags. Zo plukt hij onderweg de ene na de andere wilde bloem die hij ronddeelt en in zijn mond stopt. 'Je kunt meer eten dan je denkt. Veel wilde planten zitten boordevol vitamines en mineralen. Dat wisten de mensen vroeger wel, maar die kennis zijn we gaandeweg kwijtgeraakt.'

Voedselbos

Aan de rand van het bouwperceel heeft Hermans tien jaar geleden een halve hectare voedselbos aangeplant voor de biodiversiteit. Een fenomeen dat nu in opkomst is. Een voedselbos is een landbouwmethode waarbij bomen en struiken overheersen die eetbare producten leveren, zoals fruit en noten, en eetbare bladeren, bloemen en scheuten. De werkwijze is gebaseerd op de ecologische principes van een natuurlijk bos. Denk hierbij aan goede bestuiving, opbouw van bodemvruchtbaarheid en natuurlijk plaagbeheer.

Hermans bevestigt de voordelen van het voedselbos voor zijn activiteiten. 'We hoeven niet te spuiten tegen insecten, het bos geeft hout dat we kunnen stoken en het geeft me mineralen voor de bemesting. Het geheel ziet er ook nog eens prachtig uit en het levert mooie producten op, zoals mispel, een vergeten vrucht die wat wegheeft van een kleine appel. We hebben er vorig jaar naar eigen receptuur voor het eerst mispelbrood van gemaakt dat erg gewild is bij onze gasten.'

Labyrintwijn

De wijngaard meet 0,5 hectare en een groot deel is aangelegd in de vorm van een labyrint. De wijn die het oplevert, heeft Hermans labyrintwijn gedoopt. Het stelsel van groene gangen is onderdeel van het verhaal dat het echtpaar wil vertellen. 'Als je het pad volgt, kom je vanzelf in het centrum en bij je doel.' Het labyrint wordt daarom gebruikt voor workshops.

Bedrijven die bij Winery & Herbs vergaderen, lopen vaak door het labyrint als onderdeel van hun zoektocht naar een nieuwe missie en visie. Op zondagen kan iedereen die zich heeft aangemeld er om 11 uur lopen.

Hermans is geen gewone wijnboer. 'Enerzijds heb ik te weinig hectare aangeplant om genoeg wijn te produceren voor de commerciële markt. Anderzijds heb ik te veel verschillende rassen om grote hoeveelheden van een soort wijn te leveren. Ik produceer dus enkel voor onze eigen verkoop, in kleine oplages.'

Ook bij de teelt van druiven is biodiversiteit het belangrijkste uitgangspunt, benadrukt Hermans. 'Daarom kiezen we alleen originele rassen die het goed doen in Nederland en geen gewasbeschermingsmiddelen nodig hebben. Dat heeft in tien jaar tijd weleens voor wisselingen in de teelt gezorgd.'

Momenteel staan er elf verschillende soorten witte en rode druivenrassen. Zoals Divona, Solaris, Rondo, Cabernet Cortis en Cabernet Cantor. En ook Muscaris en Divico. Klinkende namen. Trots zegt Hermans: 'Die laatste heeft nog niemand aangeplant behalve ik.'

Druivenranken dieven

Terwijl de ondernemer praat, loopt hij het labyrint en dieft hij handmatig de druivenranken. 'Dieven is een belangrijk onderdeel van de zomersnoei. Ik verwijder de scheuten uit de bladoksels om de druiventrossen van voldoende licht en warmte te voorzien voor een optimale groei. Het is veel werk, maar ik doe het graag en het is rustgevend.'

Van de kruiden en het fruit in de tuin maakt Myriam Hermans onder meer kruidenthee, chutney, jam, sap, likeur en siroop. Geert Hermans is van de druiventeelt en wijnbouw. Daarbij krijgen ze hulp van vrijwilligers, een enkele campinggast en zo nu en dan een vakantiekracht en stagiair. Met hun achtergrond in de voorlichting en ervaring in het onderwijs zijn ze een geliefd leer-werkbedrijf.

De ondernemers maken alle producten zelf zonder toevoegingen, in totaal zo'n tachtig. Deze zijn te koop in de eigen winkel en streekwinkels in de regio. 'Mensen die onze producten voor het eerst kopen, moeten vaak wennen aan de smaak', vertelt Myriam Hermans.

'Mensen zijn het niet gewend om voedsel te nuttigen dat op natuurlijke wijze is gemaakt. Een vruchtenwijn van rabarber of mispel kopen ze toch minder snel dan een wijn van druiven. Daarom houden we regelmatig proeverijen. Als mensen bewust proeven, kunnen ze onze producten meestal wel waarderen.'

Twintig jaar na hun zoektocht naar een boerderij staat er een volwaardig bedrijf. Toch is er wel iets veranderd: tot voor kort waren Geert en Myriam Hermans niet volledig afhankelijk van de opbrengsten van de boerderij voor hun bestaanszekerheid. De komende twintig jaar zullen ze van het bedrijf moeten leven. Ze beseffen ook dat ze ouder worden en niet alles zelf kunnen blijven doen. Daar past een nieuw bedrijfsplan bij.

'In onze nieuwe visie is bedrijfsopvolging belangrijk. Onze kinderen zijn hun eigen weg gegaan. We moeten dus zijinstromers vinden aan wie we onze kennis kunnen doorgeven.'