'Wachten op een nieuwe Gorbatsjov'

Column Politiek Klaas Johan Osinga 12 sep 2022 om 12:00uur

'Michail Gorbatsjov is dood', zei ik tegen de jongen van de krantenkiosk in Leeuwarden. 'Ja,' zei hij, 'ik las het vanochtend op de app.' Het leek hem niet veel te doen, dus ik liet het maar. De man die 35 jaar geleden met glasnost (openheid) en perestrojka (hervorming) de wereld hoop bezorgde, is niet meer.

Maar het IJzeren Gordijn verdween, de Berlijnse Muur viel en veel landen herwonnen hun vrijheid, al ging dat zeker niet zonder slag of stoot. Nu wordt de geschiedenis teruggedraaid: dictators komen op en het is oorlog in Europa. Brussel is nerveus: hoe komen we de komende winter door? Het wordt 'eat or heat'.

In de landbouw zitten we ook met dure lessen uit het verleden. In 1992 nam de Europese Unie (EU) de Habitatrichtlijn aan voor het waarborgen van biologische diversiteit. Daarmee werd Natura 2000 een feit en gingen de EU-lidstaten beschermingsgebieden aanwijzen.

Ik weet nog dat we in 2010 een voorlichtingsbijeenkomst over Natura 2000 hielden in het Abe Lenstra Stadion. We hadden de juiste ambtenaar van het directoraat-generaal Milieu van de Europese Commissie op de koffie én als spreker. In de zaal zaten boerenbestuurders met dikke multomappen op schoot. Ruim 160 gebieden waren net aangewezen en LTO-afdelingen waren er druk mee. Intussen zijn de pakken papier alleen maar dikker geworden.

Terecht is de roep om zaken integraal aan te pakken, anders blijft het banden plakken en herhaalt de geschiedenis zich

Klaas Johan Osinga, beleidsspecialist bij het team Internationaal van LTO

Toch, als mens geloof je in het goede. Ik geloof daarom dat de mensen achter de Europese biodiversiteitswetgeving het beste met boeren en tuinders voorhebben. Maar wat mist, is de verbinding tussen wetenschap, juristen en de praktijk. Daar kunnen tientallen jaren tussen zitten. De politici die de besluiten namen, zijn allang weg. Zo vergeten we de lessen uit het verleden. In Brussel wordt nu gewerkt aan klimaatwetgeving (Fit for 55), natuurherstel, bodembescherming en energie. Dat komt allemaal nog op ons bordje.

Terecht is daarom de roep om zaken integraal aan te pakken, anders blijft het banden plakken en herhaalt de geschiedenis zich. Daarom nog even terug naar Gorbatsjov: een nieuw type leider. Hij ging op reis door zijn gigantische land om te praten met de mensen. Ongekend in de Sovjet-Unie.

En wat zeiden die mensen? 'Michail, maak je geen zorgen over voedselvoorziening. Als de winkels leeg zijn, hebben we nog onze datsja's met aardappelen, groenten en vee. Maar zorg in ieder geval voor één ding: geen nieuwe oorlog.' Dat knoopte hij goed in zijn oren. Terwijl wij ons vandaag druk maken over mest, is het wachten op een nieuwe Gorbatsjov, die ons in ieder geval voor het ergste behoedt.