Kees de Jong: 'Vogelgriepuitbraken in hartje zomer zijn enorme tegenvaller'

De pluimveehouders leven al lange tijd tussen hoop en vrees. Sinds de eerste uitbraak in oktober zijn er 62 uitbraken op pluimveebedrijven geweest. Ondanks de afscherm- en ophokplicht en terwijl de sector zich heel goed bewust is van de noodzaak van een goede bioveiligheid.

De vrije-uitloopsector moet qua regels gelijk worden geschakeld met de biologische

Kees de Jong, voorzitter LTO/NOP-vakgroep Pluimveehouderij

Wageningen Bioveterinary Research kan niet zeggen dat het huidige H5N1-type ziekmakender is dan de typen van vorige vogelgriepuitbraken. Wel is duidelijk dat het virus niet alleen in Nederland maar Europabreed hard toeslaat op pluimveebedrijven en onder de wilde vogels.

Is het dit seizoen heel anders?

'Dat mag je zeker zeggen. Normaal dooft een vogelgriepbesmetting in het voorjaar uit en zijn er in de zomer geen uitbraken. Dit jaar zijn er telkens een paar weken geen uitbraken en dan toch weer nieuwe besmettingen. Zoals enkele weken terug in Minnertsga en Dalfsen en nu in Lunteren, Schore en Maurik.

'Het virus is ongelooflijk koppig. Normaal zwakt een virus wat af, maar dat moment hebben we nog niet bereikt. Terwijl het zo alweer september is en het risicoprofiel weer oploopt. Dit virus is jaarrond actief en met de vogeltrek kan een nieuw virus meekomen en zorgen voor een toenemende infectiedruk.'

Is de Gelderse Vallei een probleemgebied?

'Dat kun je zomaar niet zeggen. De afgelopen jaren hebben de pluimveehouders in de Gelderse Vallei de besmettingen juist buiten de deur kunnen houden. Dit jaar is dat niet gelukt. Kijk je over een langere periode, dan zijn er meer besmettingen in waterrijke gebieden dan in de Gelderse Vallei. Dus je kunt niet zeggen dat de pluimveesector in de Gelderse Vallei meer risico loopt. Alleen is er in de waterrijke gebieden doorgaans minder risico op verspreiding omdat er minder bedrijven zijn.'

'De sector heeft sinds 2003 de bioveiligheidsmaatregelen steeds verder aangescherpt. Dat heeft flink geholpen, anders hadden we veel meer uitbraken gehad. Wel lijkt het erop dat er bij de vorige besmettingen in de Vallei mogelijk sprake is geweest van verspreiding tussen bedrijven. Het is nu spannend. We hopen met zijn allen dat het bij dit ene geval blijft.'

Wat is de impact voor de pluimveehouders?

'Die is heel groot. Veel bedrijven hebben opnieuw te maken met vervoersverboden en er zijn bedrijven die voor de tweede keer leegstaan. Een van de bedrijven die nu preventief is geruimd had net een week nieuwe hennen in de stal, na een lange leegstand van de vorige uitbraken.

'Daar komt dan nog de impact van de stikstofmaatregelen bovenop. Een impact die ook de ondernemers in het zuidelijke pluimveegebied rond De Peel en elders voelen. Voor veel pluimveehouders is het momenteel niet alleen financieel maar ook emotioneel gezien een heel moeilijke periode.'

Welke gevolgen heeft de lange ophokplicht?

'In tien regio's is er nog steeds een ophokplicht, die inmiddels 43 weken duurt. En gezien de jongste uitbraken verwacht ik niet dat de commissie van Deskundigen nu het risico op vogelgriep gaat afschalen waardoor de ophokplicht eraf kan. Dat is erg jammer natuurlijk. Iedereen had gehoopt dat de ophokplicht er even af kon, zodat de vrije-uitloopeieren weer als zodanig verkocht kunnen worden.'

Heeft de vrije-uitloopsector nog toekomst?

'Dat is geen eenvoudig verhaal. Wat LTO/NOP betreft moet de sector qua regels gelijk worden geschakeld met de biologische sector. Dan heeft een ophokplicht vanwege vogelgriep geen gevolgen meer voor de classificatie van het ei. Afwaarderen hoeft dan niet meer.

'Het is nog geen gelopen race en tot dat moment is het voor pluimveehouders met vrije uitloop erg moeilijk om financieel rond te komen. Gelukkig is de markt voor scharreleieren momenteel wel goed, dus dat verzacht de pijn een beetje.'

Kunnen pluimveehouders met vrije uitloop niet beter naar een ander segment overstappen?

'Dat is een persoonlijke afweging en niet eenvoudig haalbaar. De vrije-uitloopsector is ongeveer 20 procent van de legsector in Nederland. Biologisch is 5 tot 6 procent. Zou een kwart van de vrije-uitloopsector willen overstappen naar biologisch, dan zou dat marktaandeel moeten verdubbelen. Daar is geen afzetmarkt voor, dus aan wie wil je dan verkopen?

'Overstap naar een houderij met meerdere sterren en uitloop binnen kan een optie zijn. Maar het is ook een niche en maar voor een enkele pluimveehouder een oplossing.'

Gaat vaccinatie een uitkomst bieden?

'Er wordt hard gewerkt aan vaccins. In laboratoriumomstandigheden werken die goed. Het is nu heel belangrijk dat ze ook in een veldproef goed blijken te beschermen en verspreiding voorkomen. Dan is het nog de vraag of ze jaarrond beschermen en ook bij buitenuitloop. En de handelsverordeningen moeten worden aangepast. Het is geen oplossing voor de korte termijn.'