Nederlandse wijnbouw groeit door kennis, klimaat en nieuwe rassen

Kijk je in de supermarkt of in de rekken van een gemiddelde wijnhandelaar, dan vind je er doorgaans geen of nauwelijks Nederlandse wijnen. En staan ze er wel, dan is het de vraag of ze veel aftrek vinden. Het oordeel dat Nederlandse wijnen niet te drinken zijn, is hardnekkig. Bovendien zijn de percelen relatief klein en de arbeidskosten hoog. Dat betekent dat de flesprijs al snel uitkomt op 10 à 15 euro.

Toch timmert Nederland flink aan de weg als wijnland. Niet alleen hebben wijnboeren steeds meer kennis, het klimaat en de komst van nieuwe druivenrassen spelen ook mee, concludeert de Vereniging van Nederlandse Wijn Producenten (VNWP). 'Vergeleken met andere landen zijn en blijven we klein, maar de kwaliteit groeit', licht woordvoerder Manon de Boer toe. 'Inmiddels zijn er in elke provincie wijnboeren.'

Nederland telt ongeveer 165 commerciële wijngaarden. In totaal hebben die meer dan 275 hectare wijnstokken aangeplant. Ter vergelijking: alleen al in de Franse streek Bordeaux vind je 120.000 hectare aan wijngaarden. 'Nederland is dus geen groot, maar wel een groeiend wijnland', stelt De Boer vast.

Gemiddeld heeft een Nederlandse wijnboer 2 hectare aan wijnstokken aangeplant. De grootste wijnbedrijven hebben tot wel vijftien keer zoveel hectares. De meeste wijnboeren zitten in Gelderland, de meeste hectares aan wijngaarden vind je in Limburg.

Sinds de jaren zeventig worden er in Nederland weer druiven verbouwd om wijn van te maken. De grootste groei van het aantal wijnboeren was tussen 2000 en 2010. De Boer: 'Sindsdien komen er nog jaarlijks nieuwe bedrijven bij. Maar doordat de grond in Nederland schaars is en het starten van een wijngaard een flinke investering is, blijft het lastig om de productie op te schalen.'

Veel wijnboeren combineren hun werk daarom met wijntoerisme of andere bronnen van inkomsten, zoals een zorgboerderij of boerderijcamping. Hun wijnen verkopen de ondernemers meestal in een eigen (land)winkel of direct aan horeca of winkels in de buurt, weet De Boer. 'In de laatste jaren zijn er ook enkele wijnhandelaren bijgekomen die online of in een fysieke winkel Nederlandse wijnen verkopen.'

1 miljoen flessen

Volgens cijfers van de VNWP produceerde Nederland over de afgelopen vijf jaar jaarlijks gemiddeld 7.672 hectoliter wijn. Dat is omgerekend ruim 1 miljoen flessen. 'Daarbij is het ene oogstjaar beter dan het andere, afhankelijk van de weersomstandigheden van dat jaar', aldus de VNWP-woordvoerder.

Nederland kent een zeeklimaat. Dat betekent dat het vaak te vochtig en koel is om klassieke druivenrassen te verbouwen. Met uitzondering van een aantal regio's met meer zonuren zoals Zuid-Limburg en de Achterhoek. Door deze weersomstandigheden zijn de druiven gevoelig voor allerlei schimmels. Daarnaast maakt de grote kans op vrieskou in het voorjaar wijnbouw in Nederland risicovol.

Met de opkomst van nieuwe, schimmelresistente druivenrassen, zoals Solaris, Regent en Johanniter, werd wijnbouw ineens wel mogelijk en groeide het aantal wijngaarden. En ook de warmere klimaatomstandigheden lijken mee te werken.

Terwijl Zuid-Europese druiventelers al voor het derde jaar kampen met misoogsten door extreme droogte, beloven de warmere klimaatomstandigheden in Nederland de wijnbouw een mooie toekomst.

De Huglin-index geeft het bewijs. Elke druif heeft zijn eigen optimale Huglin-waarde waarmee eenvoudig kan worden vastgesteld of hij in een specifieke regio wel of niet rijp kan worden. Opvallend is dat de Huglin-index in verschillende Nederlandse regio's de afgelopen jaren flink is gestegen, ruim boven de minimale waarde. Dat bewijst dat er steeds meer soorten druiven kunnen worden verbouwd, ook allerlei klassieke rassen.

Extreem weer

Maar volgens de VNWP moeten we ons niet te snel rijk rekenen. 'Klimaatverandering zorgt vooral voor problemen', zegt De Boer. 'Nederlandse wijnboeren krijgen te maken met allerlei soorten weersomstandigheden. Van bloedhete zomers tot late voorjaarsvorst. En van intense neerslag in de zomer tot zware stormen in de herfst.'

En ook in Nederland hebben wijnboeren steeds vaker te maken met droogte, benadrukt De Boer. 'Tijdens de groeiperiode valt er tot 37 procent minder regen. In de praktijk zijn het vooral de nieuwe druivenrassen die wijnbouw in Nederland mogelijk maken.'