BambooLogic wil bamboevelden in hele EU

'Waarom komt de bamboe voor meubels uit Azië en Midden-Amerika?', vroeg eigenaar Joost Borneman van BambooLogic in Nijmegen zich zo'n vijf jaar geleden af. Hij kwam erachter dat de herkomst vaak niet duidelijk is, net zo min als die van de synthetische lijmen en coatings en de arbeidsomstandigheden bij de bewerking tot eindproduct.

Bovendien leken de duizenden transportkilometers naar Europa Borneman niet erg duurzaam en schatte hij in dat instabiele politieke situaties kunnen leiden tot schommelingen in valuta en importheffingen. Samen met experts die ervaring hadden met de teelt van bamboe, onderzocht hij of het mogelijk was om duurzame bamboeproductievelden in Europa op te zetten.

Daarbij baseerden ze zich op de volgende uitgangspunten: verarmde grond in verlaten gebieden vruchtbaar maken, bamboe gebruiken voor CO2-opslag en werkgelegenheid creëren. Toepassingen zagen ze in voedingsmiddelen zoals bamboescheuten, in meubels, plaat- en bouwmaterialen en in het gebruik van de vezels in composieten of textiel.

115 hectare in Portugal

Dat leidde in 2017 tot de oprichting van BambooLogic en tot de aankoop van een perceel van 115 hectare in Zuid-Portugal, waarop nu bamboe groeit. Omdat de bamboevelden CO2 vastleggen, hebben ze sinds kort een Carbon Removal Credits-certificaat, zoals vastgelegd in het Kyoto-klimaatprotocol.

Borneman legt uit dat zijn bedrijf al samenwerkt met boeren elders in Portugal en in Griekenland, Frankrijk en Spanje bij de aanplant van bamboevelden. Rondom de Europese bamboevelden wil BambooLogic verwerkingsbedrijven vestigen om zo circulair mogelijk te werken.

Boost voor werkgelegenheid

De start-up wil het areaal in Portugal uitbreiden tot 2.000 hectare. Dat creëert werkgelegenheid voor 1.000 tot 1.300 mensen en indirect nog eens voor 10.000 tot 15.000 mensen. Het bedrijf zoekt nog investeerders of samenwerkingsverbanden met bedrijven die hun eigen grondstof willen aanplanten.

Borneman ziet ook mogelijkheden voor boeren dichter bij huis, door de druk op de Nederlandse boeren die actief zoeken naar diversificatie voor onder meer het stikstofprobleem. 'In Nederland kan bamboe een gezond alternatief zijn voor bestaande akkerbouw, met een korte keten van ruw materiaal naar verschillende industrieën.' De eerste stappen in België, Nederland en Duitsland verwacht hij dit najaar.

Tweejarig project

Om nog meer toepassingen voor bamboe te ontwikkelen, werkt Bamboo Logic samen met het lectoraat Tactical Design van Artez Academie. In maart 2022 startten zij met onder andere BambooLogic, Wageningen University & Research en het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem het tweejarige onderzoeksproject Bamboo Europe, gefinancierd door NWO/SIA.

Doel van het project is om de hele waardeketen, van grondstof tot halffabricaat en eindproduct, duurzaam en transparant vorm te geven.

Jeroen van den Eijnde, lector Tactical Design bij Artez, legt uit dat project Bamboo Europe ernaar streeft bamboe meervoudig te verwaarden door toepassingen te zoeken voor alle onderdelen. Afhankelijk van het oogstmoment kan bamboe bijvoorbeeld hardhout vervangen en synthetische garens kunnen plaatsmaken voor garens uit bamboecellulose.

Totale ecologische footprint

'We zijn nu vooral bezig met het inventariseren van de totale ecologische footprint in de hele keten. Daarbij zien we dat de CO2-opname tijdens de snelle groei hoog is en het gewas dat zich vernieuwt geschikt is om verder toe te passen.'

Artez werkt al lang samen met het Nederlands Openluchtmuseum in duurzaamheidsprojecten. 'Ze hebben veel materiële en immateriële kennis over hun collectie en denken actief mee in actuele toepassingen van cultuurvoorwerpen uit het verleden', zegt Van den Eijnde.

Dat beaamt Hans Piena, Conservator Werken bij het museum. 'Wij richten ons nadrukkelijk niet op het verleden, maar hebben als doel om het heden en de toekomst te verbeteren. We zijn daarin wat activistischer dan het gemiddelde museum en hebben twee belangrijke doelstellingen voor ogen: het verhogen van sociale cohesie en het bijdragen aan een grotere duurzaamheid. Bamboe past daar heel goed bij.'

Historische toepassingen van bamboe

Piena legt uit dat een grote variatie aan voorwerpen van bamboe vanaf de zeventiende eeuw in zwang raakten in de Nederlandse samenleving. Deze historische toepassingen kunnen hedendaagse ontwerpers inspireren bij het bedenken van nieuwe voorwerpen met een lage footprint.

De conservator heeft het hele projectteam van Bamboo Europe rondgeleid in het depot in Amersfoort waar 500.000 voorwerpen zijn opgeslagen, waaronder theetafels, stoelen, ligbedden, ski's en skistokken en kinderwagens van bamboe.

'Het is licht en buigzaam materiaal, dat veel voor transportmiddelen werd gebruikt. Het voordeel is dat het veel gemakkelijker te repareren is dan de plastic voorwerpen van tegenwoordig en dat het na gebruik zo op de composthoop kan', legt Piena uit. 'Als je bedenkt dat een groot deel van ons afvalprobleem bestaat uit plastic, biedt bamboe veel kansen.'

Borneman verwacht ook toepassingen voor inhoudsstoffen uit bamboe in medicijnen, cosmetica en hightechmaterialen. Maar de prioriteit ligt wat hem betreft bij het aanplanten van voldoende velden voor de industrie in Europa.