Wonen op voormalig boerenerf populair

'Ons plan ligt nu bij gemeente Soest. Als die wil meewerken, dan hopen we volgend jaar te kunnen beginnen met de bouw- en verbouwwerkzaamheden', zegt De Man. Samen met echtgenoot Corné bewoont zij de Stoethoeve in provincie Utrecht. Ze houden er voornamelijk paarden en honden. Als agrarisch bedrijf is de Stoethoeve niet meer in gebruik. Het paar is van plan om hun boerenerf geschikt te maken voor bewoning.

De bedoeling is dat de senioren die er komen te wonen, de plannen voor nieuw- en verbouw samen maken en laten uitvoeren.

Maatschappelijke betrokkenheid

'Dat is deels uit praktische overwegingen, want het is voor ons ondoenlijk om zo'n groot plan alleen te maken en gefinancierd te krijgen. We doen het ook op deze manier uit maatschappelijke betrokkenheid. We willen graag dat ook anderen kunnen genieten van dit prachtige stukje Soest', zegt De Man. Daar blijkt volgens haar volop belangstelling voor.

De Man heeft goede hoop dat de gemeente haar initiatief wil ondersteunen. Ze baseert haar optimisme onder meer op ondersteuning die ze krijgt van Platform31. 'Deze landelijke organisatie heeft ons initiatief aangemerkt als kansrijk. Dat helpt mogelijk om de gemeente over de streep te trekken.' Platform31 is een onafhankelijke kennis- en netwerkorganisatie die trends in de stad en op het platteland signaleert en aangrijpt om beleid, praktijk en wetenschap met elkaar te verbinden.

Prettig oud worden

De trend waarmee Platform31 de afgelopen jaren aan de slag ging, is die van de groeiende groep ouderen in Nederland die steeds langer zelfstandig woont. Er is behoefte aan nieuwe woonvormen waar senioren prettig oud kunnen worden. Wonen op een voormalig agrarisch erf, zou zo'n woonvorm kunnen zijn.

Al eerder stelde Platform31 vast dat gemeenten beleid moeten ontwikkelen voor vrijkomende agrarische bebouwing. De meeste gemeenten hebben regelingen. Soms zijn de vrijkomende gebouwen te gebruiken voor andere economische functies die prima op het platteland passen.

Rood-voor-roodregeling

Ook hebben veel gemeenten een rood-voor-roodregeling. Die maakt het mogelijk om agrarische bedrijfsgebouwen te slopen in ruil voor een of meerdere woningbouwkavels. Meestal bepaalt het te slopen oppervlak hoe veel bouwkavels er naar de erfeigenaar gaan. Vaak stelt een gemeente hierbij ook eisen aan de woningen die gebouwd mogen worden, zoals een goede landschappelijke inpassing en realisatie van nieuw groen.

Door de beschikbare regelingen is het in de meeste gemeenten mogelijk om aan te slag te gaan met initiatieven als die van De Man. Ze worden ook wel erfdelen genoemd. 'Erfdelen bestaat al honderden jaren en het past perfect in deze tijd. Een groeiende groep mensen wil in hun volgende levensfase graag sociaal, duurzaam en kleinschalig op het platteland wonen', stelt Pieter Parmentier uit het Overijsselse Diepenveen.

Uitgangspunt

Al een aantal jaren geleden werkte Parmentier het concept erfdelen verder uit. Zijn uitgangspunt is het benutten van een boerenerf voor het bouwen van kleine woningen, waarbij de bewoners een aantal gezamenlijke voorzieningen realiseren. Te denken valt aan een werkplaats, eetkeuken, logeerkamers, wasserette en bibliotheek.

Parmentier lanceerde een paar jaar geleden een website over erfdelen en sinds die tijd heeft hij duizenden reacties ontvangen. Concrete plannen waren er nog niet zoveel, maar dat begint te veranderen. Parmentier heeft nu contacten met verschillende groepen die samen woonruimte willen maken op voormalige boerenerven.

'Nu lijkt de tijd er rijp voor, omdat diverse ontwikkelingen samenkomen. De behoefte aan woonruimte neemt toe, specifiek voor senioren. Er komen in toenemende mate agrarische erven beschikbaar, waarvoor geen agrarische functie meer lijkt weggelegd', constateert de ondernemer.

Ook voor jongeren

De eerste erfdeelprojecten krijgen gestalte. 'Binnenkort hebben we echt voorbeelden van erfdelen in de praktijk waar geïnteresseerden een kijkje kunnen nemen. Mijn verwachting is dat erfdelen dan een nog grotere vlucht neemt.' Parmentier tekent aan dat erfdelen niet alleen voor oudere mensen geschikt is. 'Van jongeren hoor ik ook steeds vaker dat deze woonvorm hen aanspreekt.'

Als het aan Parmentier ligt, blijft erfdelen kleinschalig. 'Soms proef ik dat mensen het veel groter aan zouden willen pakken, deels omdat je dan echt wat aan de woningnood zou kunnen doen. Ik denk niet dat we die kant uit moeten. Van een boerenerf moet je geen complete woonwijk maken. Juist kleinschalig kun je het sociale aspect goed uit de verf laten komen.'

Onderzoekers van Wageningen University & Research zijn bezig met een onderzoek naar de maatschappelijke meerwaarde van erfdelen. Ze brengen ook in kaart welke obstakels een snelle opmars van erfdelen nog in de weg staan. Parmentier: 'Onder meer de financiering is vaak lastig, omdat banken dit fenomeen nog niet kennen. Ook het vinden van geschikte locaties blijkt lastig. We onderzoeken of we daar een soort van marktplaats voor kunnen opzetten.'