Linkse oppositie: 'Banken moeten meebetalen'

'De industrie moet zijn bijdrage leveren aan de reductie van de stikstofemissie', vindt Esther Ouwehand (PvdD). Ze wijst er ook op dat het huidige landbouwsysteem geen winnaars kent, behoudens enkele toeleveranciers, financiers en afnemers van de agrarische sector. 'De Rabobank is maar wat rijk geworden van die voortdurende sturing op technologische innovaties, waarvoor boeren moesten aankloppen bij de Rabobank. Waarop de bank zei: dat kan, maar dan moet je wel uitbreiden'.

Volgens Partij voor de Dieren-leider Esther Ouwehand zullen 'die lui moeten meebetalen, eigenlijk terugbetalen wat ze ten onrechte hebben verdiend ten koste van de boeren, ten koste van de natuur en ten koste van de belastingbetaler'. Ze denkt aan een heffing voor de 'grootverdieners aan dit drama'.

Voedingsmiddelenindustrie

Ook Joris Thijssen van de PvdA stelt dat vooral bedrijven uit de periferie van de landbouw hebben 'geprofiteerd hebben van dit systeem'. Hij doelt daarbij op banken, maar ook op grote bedrijven in bijvoorbeeld de agrarische en voedingsmiddelenindustrie. Hij vindt dat die bedrijven '10 miljard moeten stoppen in oplossing'. Derk Boswijk (CDA) wees Thijssen erop dat het Programma Aanpak Stikstof (PAS) mede door de PvdA (en het CDA) in het leven is geroepen.

Jesse Klaver zegt bereid te zijn de stikstofplannen van het kabinet te steunen, maar wel op voorwaarden. Hij stelt dat boeren voor de gek worden gehouden omdat hen jaren is voorgehouden dat de problemen kunnen worden opgelost met schaalvergroting en innovatie. Hij ziet dan ook niets in innovatie. 'We hebben de afgelopen jaren gezien dat het niet werkt.'

Ook Klaver wil dat het bedrijfsleven om de boer - de Rabobank voorop - bijdraagt aan de oplossing. Ook is hij niet te spreken over het perspectief dat landbouwminister Henk Staghouwer in zijn perspectiefbrief schetst. 'Waar is dat perspectief?' Verder is het volgens Klaver 'een grote fout' dat de industrie en het (vlieg)verkeer niet zijn opgenomen in de plannen. 'We kunnen vandaag besluiten om Lelystad Airport niet open te laten gaan. Dat zou een belangrijk signaal zijn naar de boeren.'

Platteland

Eerder in het debat vroeg Sandra Beckerman (foto) van de SP ook al aandacht voor de rol van de banken. Ze wil dat de financiële sector meebetaalt aan een oplossing voor de stikstofcrisis. In de plannen van het kabinet dreigen de miljarden die daarvoor zijn vrijgemaakt bij banken terecht te komen in plaats van op het platteland, waarschuwt Kamerlid Sandra Beckerman.

Banken hebben de huidige crisis mede veroorzaakt door schaalvergroting in de landbouwsector te financieren, stelt Beckerman. Veel boeren zitten daardoor nu 'klem bij de Rabobank', aldus de socialiste. Als zij zich laten uitkopen, zijn zij een groot deel van het geld dat zij krijgen kwijt aan aflossing van hun schulden.

Bovendien komt het de verdere leefbaarheid van het platteland ten goede als het geld vanuit het stikstoffonds daar terechtkomt, denkt Beckerman. Volgens haar verschraalt die leefbaarheid daar al jaren, doordat er te weinig geld is om voorzieningen zoals winkels of het openbaar vervoer overeind te houden.

Normoverschrijdingen

Een tegengeluid kwam van JA21-Kamerlid Derk-Jan Eppink. Hij vroeg aandacht voor de normen. Hij wees op de normen die in de ons omliggende landen anders liggen, waardoor van normoverschrijdingen geen sprake is. Hij riep het kabinet op om dat voorbeeld te volgen. Eppink nam ook aanstoot aan de term 'pruttelende provincies' die Tjeerd de Groot bezigde. Hij benadrukte dat het onnodig is om provincies zo weg te zetten.