Snoeiafval celosiaplant heeft veel potentie

Plantenkweker Jeffrey Ammerlaan deed mee aan een onderzoek naar de mogelijkheden van reststromen van de Deep Purple, een van de celosiarassen die hij samen met zijn partner Gertjan Sosef kweekt op hun bedrijf in het Zuid-Hollandse Honselersdijk.

Ammerlaan werd geprikkeld, toen hij tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven meerdere projecten zag waarbij ontwerpers innovatieve oplossingen hadden bedacht voor de reststromen uit de land- en tuinbouw.

Topjes

Jaarlijks plukken medewerkers van Ammerlaan-Sosef bij 4 miljoen celosiastekjes de topjes eruit voor een mooiere groei van de plant. Deze topjes verdwijnen in de groenbak, samen met al het andere onkruid. Wat zou er mogelijk zijn met de reststromen van zijn planten? vroeg Ammerlaan zich af. De intense paarse vloeistof, die soms uit een afvalcontainer liep, was daarbij de voornaamste katalysator.

'Een vriend van me is patissier en ik vroeg me af of de paarse kleurstof van onze celosia's ook gebruikt zou kunnen worden in zijn vakgebied. Ik ben gaan brainstormen en gaan speuren op internet. Ik kwam er onder meer achter dat de plant afkomstig is van een eetbare familie. Dat biedt perspectief, dacht ik.'

Coronapandemie

De coronapandemie gaf het laatste zetje. De start van de coronacrisis leverde veel reststromen op, vooral van sierteeltproducten die niet werden verkocht. In het voorjaar van 2020 is op initiatief van het Valorisatielab Reststromen Tuin- en Akkerbouw (Varta) en Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) een verkenning uitgevoerd naar achttien hoogwaardige potentievolle reststromen.

De opdracht was om te onderzoeken hoe deze snel te verwaarden zijn of naar een andere markt te brengen. In het onderzoek is gekeken naar potentierijke plantinhoudstoffen met uitzicht op praktische producten gericht op een langdurig businessmodel, ook na de coronacrisis. Het snoeiafval van de Deep Purple-celosiaplanten van Ammerlaan-Sosef mocht meedoen.

Herbiciden, cosmetica en medicijnen

De uitkomsten van het onderzoek overtroffen Ammerlaans verwachtingen. Niet alleen blijken de celosiaplanten eetbaar voor mens en dier en geschikt als kleurstof, ook kunnen er herbiciden, cosmetica en medicijnen van worden gemaakt.

Celosia heeft geneeskrachtige eigenschappen. Zo werkt de plant onder meer ontstekingsremmend, bevordert hij de werking van de lever, gaat hij diarree tegen en kan hij worden ingezet bij de behandeling van diabetes mellitus type 2.

Natuurlijke wijze

Bij de toepassing van de plant als geneeskrachtig middel wordt in het onderzoek in de eerste plaats gedacht aan plantenextracten die op natuurlijke wijze de gezondheid ondersteunen. 'De weg naar een volwaardig medicijn is lang en vraagt de nodige investeringen', zegt Ammerlaan.

De toepassingsmogelijkheden van de celosia in de humane en dierlijke voedingssector zijn breed. De plant bevat veel vitamines en mineralen. De voedingswaarde van celosia is te vergelijken met die van andere donkere bladgroenten zoals spinazie of snijbiet, niet geheel onlogisch aangezien ze tot dezelfde familie behoren.

Voedselveilige teelt

Maar voordat het zover is, moet eerst aandacht worden besteed aan het opzetten van een voedselveilige teelt van celosia om deze geschikt te maken voor de voedingssector. 'Daarvoor moeten we ons in de kwekerij aan verschillende richtlijnen van de voedingsindustrie houden. Dat moet natuurlijk wel haalbaar zijn', vindt Ammerlaan.

Een andere veelbelovende toepassing van celosia zijn kleurstoffen. De vraag naar op planten gebaseerde kleurstoffen wordt steeds groter. Deze kleurstoffen zijn breed toepasbaar, van levensmiddelen tot textielverf. 'Zo is het extract van onze celosia's aan het begin van de coronapandemie gebruikt als kleurstof voor een handdesinfectiemiddel', zegt de kweker.

Papier

Ook is gekeken naar de mogelijkheid om van celosia papier te maken. Deze toepassing zou geschikt kunnen zijn voor het verwerken van grotere hoeveelheden reststromen, zoals bij Ammerlaan-Sosef.

Bovendien neemt de vraag naar duurzaam papier toe, soms ter vervanging van plastic. Maar uit de methode die Varta ontwikkelde in het onderzoek, blijkt dat de reststroom van de celosia zich niet leent voor het verwerken tot papier omdat dit proces erg bewerkelijk is.

Nu het vooronderzoek is gedaan, ligt de weg open voor verder onderzoek en de volgende stap. 'We hebben inzicht in het proces, de kosten, de mogelijkheden en de meerwaarde', zegt Ammerlaan. 'Het is mooi om breder te kijken dan alleen het leveren van kleurrijke potplanten van topkwaliteit en het zou prachtig zijn als we onze reststromen kunnen verwaarden.'

Keuze maken

Toch ligt het rapport al enige tijd in een la. 'Ik moet een keuze maken uit een van de mogelijkheden en opnieuw investeren. Maar ik wil niet weer een rapport. Ik wil aan de slag met een nieuw product. Ik zou graag zien dat iemand belangstelling toont en samen met ons dit traject ingaat.'

De kweker heeft in beginsel geen economische motieven. 'Natuurlijk is het leuk als we kunnen besparen op onze afvalkosten, maar het geeft veel meer voldoening als een andere ondernemer wat kan met onze reststromen. Als daar uiteindelijk een verdienmodel uit rolt, dan is dat uiteraard een welkom resultaat.'