Hoe een goed rendement is te behalen met een extensief bouwplan

Novifarm is een integraal samenwerkingsverband van zes akkerbouwbedrijven in de Hoeksche Waard. Het is in 2007 ontstaan door een fusie van twee bedrijven. Inmiddels exploiteert Novifarm de grond van zes bedrijven, in totaal circa 800 hectare. 'Onze samenwerking biedt veel mogelijkheden, omdat er ruimte ontstaat voor vennoten om te doen waar ze goed in zijn en wat ze leuk vinden', zegt Leon Noordam, vennoot van het eerste uur.

'Daardoor ontstaat er een specialisatie op een bepaald kennisniveau dat we zonder belang met elkaar kunnen delen. Dat is een grote meerwaarde van onze samenwerking', stelt Noordam.

De grond en gebouwen die Novifarm gebruikt, zijn eigendom van de vennoten. Alle werkzaamheden die op de grond of in de schuur gebeuren, zijn in gemeenschappelijkheid. De vennoten brengen kapitaal, grond of arbeid in. Ze kunnen ook alle drie de productiefactoren inbrengen. De verdeling van het verkoopresultaat onder de deelnemende bedrijven is afhankelijk van de inbreng van de vennoot.

De familie Noordam werkte voor de fusie al samen met de familie Visser. 'We wilden af van het principe: we zijn nu met jouw aardappelen bezig, straks gaan we verder met die van mij. Het moesten onze aardappelen worden', licht Noordam toe. 'Dat is nog steeds de basis die werkt, omdat we geen discussie meer hebben als er wat misgaat. Het gaat bij ons mis, dus dan delen we ook samen in de malaise. En als het goed gaat, hebben we er allemaal profijt van.'

Het derde bedrijf sloot in 2009 aan bij Novifarm. Met de inbreng van familie De Bruijne groeide het areaal van 300 naar 400 hectare. Een jaar later was ook de familie Kruijthoff onderdeel van de samenwerking. En met een aantal grondaankopen in 2010 steeg het areaal naar 670 hectare. De familie Verhoeven neemt vanaf 2012 deel. De zesde familie sloot in 2018 aan. Zo groeide de omvang naar ongeveer 800 hectare.

'De stap van 300 naar 600 hectare in vijf jaar tijd was wel heftig', herinnert Noordam zich. De akkerbouwer sluit niet uit dat er nog meer grond bij komt, maar dat moet volgens hem wel op een goede manier gebeuren. 'Het moet organisch groeien. Als we te snel uitbreiden en steken laten vallen, kunnen we beter minder hectares bewerken. Voor nu heeft het areaal een goede omvang om een optimale efficiëntie te behalen.'

Helft tarwe

Het bouwplan van Novifarm is behoorlijk extensief met bijna 50 procent tarwe en gerst. De rest van het areaal bestaat uit tafel- en fritesaardappelen, suikerbieten, zaaiuien, eerstejaarsplantuien, faunaranden en verhuur van spruitkoolland.

De keuze voor de extensieve gewassen is bewust. 'Daardoor voldoen we nu al aan de vergroeningseisen en de regels omtrent het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid die eraan komen. Ook kunnen we het werk met relatief weinig mensen doen', legt Noordam uit.

Duurzaamheid is een belangrijk thema in de bedrijfsvoering van de samenwerkende ondernemers. Zo heeft het bedrijf zo'n tweehonderd zonnepanelen op de daken liggen en beheert het ongeveer 8 kilometer aan akkerranden.

Daarnaast wordt al jaren gebruikgemaakt van gps om het landwerk nauwkeuriger uit te voeren. Verder is Novifarm deelnemer aan De Hoeksche Waard op de Kaart (HWodka), een stichting waarin akkerbouwers samen diverse praktijkonderzoeken uitvoeren.

Novifarm heeft naast alle vennoten twee vaste werknemers. In drukke perioden in het voor- en najaar worden extra mankrachten opgeroepen. De onderlinge taakverdeling van de vennoten is goed geregeld. 'Zelf ben ik samen met een andere vennoot verantwoordelijk voor de teelt', zegt Noordam. De overige ondernemers richten zich op de afzet, financiën of andere werkzaamheden.

'Iedere maand hebben we een managementoverleg. Dan nemen we alle actualiteiten door. Op die manier blijven we op de hoogte, want we zien elkaar niet elke dag.' Vertrouwen in elkaar is in deze vorm van samenwerking cruciaal, stelt Noordam. 'De verkoper gaat altijd voor het beste verkoopresultaat. De ene keer is het helemaal raak, de andere keer lopen we geld mis. Dat moet je van elkaar kunnen accepteren.'

De locaties en bijbehorende percelen van de vennoten liggen verspreid over het eiland Hoeksche Waard in een straal van 15 tot 20 kilometer. Ook de bedrijfsgebouwen bevinden zich op meerdere plekken. Het kantoor is te vinden op de hoofdlocatie van Novifarm, bij de familie Visser. Dat is ook de plek waar het personeel samenkomt en de werkplanning wordt gemaakt.

Door de verspreide ligging van de percelen heeft Novifarm te maken met verschillende grondsoorten. Dat brengt volgens Noordam grote voordelen met zich mee. 'Ieder grondsoort heeft zo zijn specifieke eigenschappen. Op lichte grond kunnen we vroeg beginnen en op tijd oogsten. Wel is het geoogste product minder lang houdbaar. Daar hebben we de latere, zwaardere gronden voor nodig.'

Natuurlijk presteert het ene perceel beter dan het andere, benadrukt Noordam. 'Maar we hebben alles nodig om een totaalpakket te kunnen leveren.'

Een soort brede weersverzekering

De Zuid-Hollander ziet de verspreide ligging ook als een soort brede weersverzekering. 'Het gebeurt zelden dat het hele eiland op hetzelfde moment te maken heeft met extreme neerslag. Er verzuipt of verdroogt weleens een plekje, maar nooit het hele areaal.'

Dankzij de diversiteit in de gewassen en vroege en late rassen is Novifarm in staat veel risico's te spreiden in de afzet. 'Omdat we grote volumes hebben, kunnen we inzetten op meerdere verkoopmomenten in een jaar', weet Noordam. 'Als we een keer een minder kwalitatieve partij of lagere verkoopprijs hebben, is dat nog steeds jammer, maar dan halen we niet in één keer de helft van het rendement onderuit.'

Altijd wat om te verkopen

Het samenwerkingsverband draait dan ook in alle strategieën mee. 'Zo verkopen we de aardappelen voor een deel vrij en een gedeelte via vaste contracten. Daarnaast hebben we aardappelen in de pool zitten. De combinatie van alle drie is voor ons een goede mix tussen risicomanagement en maximaal rendement', constateert Noordam. 'We weten nooit wanneer de piek is, maar het voordeel is dat we altijd wat hebben om te verkopen.'

Verder levert Novifarm ook rechtstreeks fritesaardappelen aan de Rotterdamse snackbarketen Bram Ladage. Het bedrijf organiseert daar eens in de twee jaar een aardappeloogstdag. Noordam: 'Bezoekers mogen daar zelf aardappelen rooien, snijden en naar de friteskar brengen. Daar worden er direct frites van gebakken. We organiseren deze dag om de consument te laten zien wat er allemaal bij de productie van de frites komt kijken.'

Novifarm werd in 2017 onderscheiden als Agrarisch Ondernemer van het Jaar. Belangrijke argumenten daarvoor waren de unieke samenwerking, een strakke organisatie en niet onbelangrijk: het behalen van een goed rendement. Noordam beseft dat de combinatie van ondernemers wat betreft karakter, kennis en kunde best uitzonderlijk is. 'Als je dat in je eigen omgeving kunt vinden, heb je het goed getroffen.'

Unanieme toekomstvisie

De ervaren vennoot weet als geen ander dat het belangrijk is om als team qua filosofie op één lijn te zitten. Ook de toekomstvisie moet unaniem zijn. 'Stel dat we volledig biologisch willen telen, dan moet iedereen daar achter staan, anders gaat het niet gebeuren.'

Is het dan nooit lastig dat je bepaalde beslissingen niet alleen kunt maken? 'Jawel, je moet ook weleens slikken', geeft Noordam toe. 'Het is belangrijk dat je over je eigen schaduw heen kunt stappen. Als je dat niet kunt, moet je er niet aan beginnen.'

Wat betreft de leeftijden van de vennoten is het een goede combinatie, vindt de teler. Twee ondernemers zijn rond de 50 jaar oud, twee rond de 45 en Noordam zelf is 38. 'We kunnen nog wel even vooruit. Dat is belangrijk, zeker met de uitdagingen op het gebied van teelt en energie die op ons afkomen.'

Opvolgers faciliteren

Het bedrijf is erop ingericht om eventuele opvolgers te kunnen faciliteren, vervolgt Noordam. 'Maar als ze niet willen, kan de boerderij gewoon doorgaan. Het moeten tenslotte ook de personen zijn om samen te werken.'

De samenwerking vraagt in ieder geval om flexibiliteit. 'Het gaat nu al bijna vijftien jaar goed. We hebben stappen gezet en zijn vooruitgegaan. Maar als de toekomst ertoe leidt dat apart beter is of dat er een of twee vennoten af moeten haken, dan moet dat ook bespreekbaar zijn. Dan gaan we er gewoon met zijn allen voor zitten en lossen we het op. Gelukkig is dat nu niet aan de orde, dus wij hebben geen aanleiding om uit elkaar te gaan', besluit Noordam tevreden.