Geen paniek, wel zorgen om gasvoorraad en stijgende prijzen

De gascrisis is een nieuwe fase ingegaan. Wat werd gevreesd, gebeurt: het Russische aardgasbedrijf Gazprom draait de gaskraan dicht als Europese landen en bedrijven niet in roebels willen betalen. Eerder overkwam dit Polen, Bulgarije en Finland. Ook Denemarken houdt er rekening mee dat Rusland de gaslevering staakt. Gisteren maakte GasTerra bekend geen gevolg te geven aan de eenzijdig, opgelegde leveringsvoorwaarden van Rusland, waarop Gazprom besloot geen gas meer te leveren.

Dat betekent dat er 2 miljard kuub minder Russisch gas naar de Nederlandse aardgasvoorraden stroomt. Volgens GasTerra heeft het bedrijf hierop geanticipeerd door elders gas in te kopen. Ook minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie verzekert dat de aardgasvoorraden en de levering aan huishoudens en bedrijven geen gevaar lopen. Wel zal het vullen van de reserves moeilijker worden, zeker als Rusland meer landen afsluit, meent hij.

Europese voorraden

De Europese gasmarkt reageerde nauwelijks op het nieuws dat Gazprom vanaf vandaag geen gas meer levert aan GasTerra. 'Dat was te verwachten', zegt Mark van der Zijde, energiespecialist bij AgroEnergy. 'GasTerra had al aangegeven niet met de nieuwe betalingseisen in te stemmen. Wel is het afwachten wat de fysieke gasaanvoer via de Nord Stream-pijplijn gaat doen. Wordt deze werkelijk minder, dan is er simpelweg 2 miljard kubieke meter minder gas beschikbaar voor vulling van de Europese voorraden.'

Het gaat om 2 miljard kuub die tot 1 oktober, de datum waarop het contract tussen GasTerra en Gazprom eindigt, zou worden geleverd, ofwel 17 miljoen kubieke meter gas per dag. Dat is 10 procent van de dagelijkse aanvoer. Van der Zijde: 'Dat is enerzijds niet veel, maar gesommeerd is het best een fors volume, vergelijkbaar met ongeveer vijftien LNG-schepen.'

Onzekere wintermaanden

Volgens de energiespecialist heeft die 17 miljoen kuub per dag die we niet geleverd krijgen uit Rusland, geen effect op de gasvoorziening tot en met september. 'Het effect zit 'm in de vulling van de voorraden. Het is afwachten wat de markt de komende weken gaat doen. Als de leveringsstop effect heeft op het vullen van de gasvoorraad, dan kan dat onrust veroorzaken op de markt en alsnog invloed hebben op de gasprijs.'

De zorg van de glastuinbouwsector, de grootste gasafnemer in de land- en tuinbouw, ligt vooral bij de herfst en de winter. 'Wat doet dit besluit van Gazprom met de gasvoorraden?' vraagt voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland zich hardop af. 'Het gaat niet om de grootste hoeveelheden, maar ja, elke miljoen kuub telt in deze onzekere situatie. En zeker als je tijdens de zomermaanden voorraden aan het vullen bent.'

Versneld van het gas af

De voorzitter van Glastuinbouw Nederland is benieuwd hoe de rijksoverheid gaat garanderen dat we in de winter geen problemen krijgen met de levering van gas aan glastuinbouwbedrijven. Ze wijst andermaal op de noodzaak om versneld van (Russisch) gas af te stappen. 'De enige ontsnappingsroute uit deze crisis is versneld aan de slag gaan met de energietransitie. Om dit handen en voeten te geven, hebben we met het glastuinbouwcluster dit voorjaar een investeringsplan aangeboden aan de Tweede Kamer en aan de ministeries.'

Het cluster stelt in dat plan dat het mogelijk is om binnen vijf jaar het jaarlijkse Nederlandse aardgasverbruik te reduceren met in totaal ruim 900 miljoen kuub, vergelijkbaar met het jaarverbruik van ruim 750.000 huishoudens. Daarvoor heeft het een groslijst aan concrete maatregelen en projecten opgesteld waarvoor het de steun van de overheid nodig heeft. 'Maar tot nu toe blijft het stil', zegt Bom-Lemstra. 'Terwijl de nood ontzettend hoog is. Dat blijkt wel weer uit deze nieuwe gebeurtenis met GasTerra.'

Gronings gas

Tweede Kamerlid Wybren van Haga van de partij BVNL springt in de bres voor de tuinders die afhankelijk zijn van dagprijzen voor aardgas. Hij pleit voor het heropenen van het Groninger gasveld. 'Het kabinet doet er luchtig over, maar ongekende prijsstijgingen en problemen liggen op de loer', schrijft hij op Twitter.

'Die wijsheid moet ook eindelijk eens landen bij het kabinet', licht het kamerlid verder toe in een persbericht. 'De gaswinning maakt Nederland in één klap duizend miljard rijker en geopolitiek gezien zijn we minder afhankelijk van gas uit het buitenland, vooral uit Rusland.' Van Haga is een petitie gestart om opnieuw Gronings gas te winnen.

Naar eigen zeggen is deze al meer dan 13.500 keer ondertekend. Bij de gaswinning wil BVNL een Gronings Gasfonds in het leven roepen, waaruit investeringen in Groningen en eventuele schades worden betaald. 'Burgers en het mkb, waaronder tuinders, hebben te kampen met gigantische stijgingen van de energierekening. Onnodig met zoveel gas in ons eigen Nederland', aldus Van Haga.