Nederland zegt 'ja' tegen varken als donordier

Op dit moment worden in Nederland geen dieren gebruikt voor orgaantransplantatie naar mensen, maar in meerdere landen wordt onderzoek gedaan naar technieken die dat mogelijk maken. Het gaat bijvoorbeeld om het genetisch aanpassen van varkens, waardoor een hart of nier geschikt wordt voor transplantatie naar een mens.

De University of Maryland Medical Center in de Verenigde Staten had in maart de primeur toen een patiënt met een ernstige hartziekte, waarvoor geen donorhart beschikbaar was, een varkenshart kreeg. Met een andere methode is het in de toekomst misschien zelfs mogelijk om een menselijk orgaan te laten groeien in een dier.

Beide technieken zouden een oplossing kunnen zijn voor het tekort aan donororganen. Er staan nu bijna 1.300 Nederlanders op de wachtlijst voor een transplantatie. Tegelijkertijd roepen de technieken ethische en maatschappelijke vragen op.

Levenskwaliteit ernstig zieken

Uit het onderzoek van Nemo Kennislink en het Rathenau Instituut blijkt dat Nederlanders over het algemeen kansen zien om met 'donordieren' de levenskwaliteit van ernstig zieke patiënten te verbeteren. Ze verbinden hieraan wel strenge voorwaarden. Er moet veel aandacht zijn voor dierenwelzijn en voor onderzoek naar behandelingen zonder dieren. Ook aandacht voor veiligheid is belangrijk, om te voorkomen dat ziektes overgaan van dieren op mensen.

Deelnemers hechten eraan dat, als we in ons land gebruikmaken van dieren als donor, deze techniek beschikbaar komt voor alle mensen met ernstige orgaanziekten. De keuze is vervolgens aan de mensen zelf. 'Dankzij de dialogen hebben we nu een goed beeld van de zorgen en wensen van Nederlanders bij het gebruik van dieren voor orgaantransplantatie naar mensen', zegt onderzoeksleider Petra Verhoef van het Rathenau Instituut.

Veel onduidelijk

'De resultaten geven richting aan de debatten over wet- en regelgeving. Onderzoek naar donordierorganen is nu gedeeltelijk geregeld in de Wet op de dierproeven en de Embryowet, maar er is te veel onduidelijkheid', geeft Verhoef aan.

'Er is gezamenlijk, integraal beleid nodig vanuit de ministerie van volksgezondheid (VWS) en landbouw (LNV). We roepen politici en andere beleidsmakers op de dialoogresultaten zorgvuldig te betrekken bij de actuele debatten en besluitvorming.'

Groepsgesprekken

Voor rapport 'Het dier als donor' voerden Nemo Kennislink en het Rathenau Instituut groepsgesprekken met ruim vierhonderd mensen. Deze dialogen werden niet alleen gevoerd met patiënten, onderzoekers en veehouders, maar ook met scholieren, buurthuisbezoekers en geïnteresseerde burgers. Tijdens de Dutch Pork Expo op 12 en 13 oktober 2021 gingen de onderzoekers hiervoor in gesprek met varkenshouders.