Uitspraak rechtbank Zwolle zorgt voor onwerkbare situatie

Deze week concludeerde de rechtbank Zwolle dat provincie Overijssel aan 29 agrarische bedrijven vergunningen heeft verleend die ze niet hadden mogen krijgen vanwege hun stikstofuitstoot. De zaken tegen de provincie werden aangespannen door milieuorganisaties Mobilisation for the Environment (MOB) en Vereniging Leefmilieu (VL).

Het ging om drie soorten zaken. MOB en VL maakten allereerst bezwaar tegen vergunningen voor het bouwen van veestallen met een emissiearme vloer van de RAV-lijst. De rechtbank twijfelt of die stalsystemen echt leiden tot minder stikstofuitstoot. De provincie moet opnieuw naar de vergunning kijken.

Beweiden en bemesten

De natuurorganisaties stelden ook dat Overijssel had moeten optreden tegen boeren die zonder vergunning hun koeien de wei in sturen en mest uitrijden. Volgens de provincie hebben de boeren daarvoor geen vergunning nodig, omdat beweiden en bemesten geen grote schade toebrengen aan kwetsbare natuur in de buurt. De rechtbank vindt dat de provincie dit onvoldoende heeft onderzocht en oordeelt dat ze dat alsnog moet doen.

PAS-melders

De laatste categorie ging over de Programma Aanpak Stikstof (PAS)-melders. De Raad van State zette in mei 2019 al een streep door die regeling. Volgens de natuurorganisaties hebben PAS-melders dus een vergunning nodig. Overijssel ziet dat anders, omdat de stikstofuitstoot verwaarloosbaar zou zijn en omdat PAS-melders te goeder trouw hebben gehandeld. De rechtbank begrijpt dat laatste, maar vindt dat de provincie ook het belang van Natura 2000-gebieden moet meewegen.

Geen verrrassing

Dat de rechtbank in Zwolle de natuurorganisaties gelijk geeft, komt voor advocaat Charles van Mierlo niet als een verrassing. Hij stond in een aantal zaken veehouders bij. ‘Al eerder uitten andere rechtbanken kritiek op soortgelijke vergunningverlening door provincies.’

'Rechters vinden modelmatige berekeningen van de provincies onvoldoende en willen per vergunningverlening weten of de natuur erop achteruit gaat', vervolgt Van Mierlo. Hij vindt dat zuur voor de betreffende boeren, omdat elders in de vergunningverlening wel wordt uitgegaan van rekenmodellen zoals Aerius.

Raad van State

In alle drie de categorieën zal de Raad van State waarschijnlijk een definitief oordeel vellen. Van Mierlo sluit niet uit dat dit in overeenstemming zal zijn met de uitspraken van de lagere rechters. ‘Dan is straks voor iedere bedrijfssituatie een individuele toetsing nodig voor het verlenen van een vergunning. Bijvoorbeeld voor beweiden en bemesten. Dat lijkt me erg kostbaar en onwerkbaar. Ik vraag me af wat LNV en de provincies daarvan vinden.’

LTO drukt zich bij monde van portefeuillehouder Platteland en Omgeving Trienke Elshof een stuk stelliger uit: 'Het is schandalig dat boeren die altijd volgens de regels en te goeder trouw hebben gehandeld opeens zonder vergunning zitten. Het kan en mag niet zo zijn dat overheden naar elkaar blijven wijzen en dat boerengezinnen daar het slachtoffer van zijn. De procedeerdrift van milieuactivisten zorgt voor verlammende onzekerheid en blokkeert verduurzaming, terwijl de overheid slechts hoopgevende woorden biedt en de rechtszekerheid die burgers verdienen uitblijft.'

Plan B

Elshof stelt dat de overheid een gedegen juridische basis moet bieden waarop agrariërs hun bedrijf kunnen inrichten en exploiteren: 'Agrarische ondernemers mogen niet de kop van jut zijn omdat de overheid faalt in het bieden van goede beschermende regelgeving en beleid.'

Er moet volgens Elshof dus snel een plan B komen om de agrariërs zonder vergunning zekerheid te bieden. 'En ook om voor een werkbare situatie te zorgen. Anders wordt het hele vergunningensysteem onuitvoerbaar. Maar misschien moeten we het ook maar gewoon uit elkaar laten knallen.'

Bekijk meer over:

• Natura 2000