'Geostrategie raakt boerenerf'

Maar deze droom is voorbij. De oorlog in Oekraïne heeft een abrupt einde gemaakt aan de vrijblijvendheid. Toen ik laatst voor Agriterra op missie was in Kenia, viel het me al op. Overal waar ik kom, mag ik graag lokale kranten kopen en zo een beter gevoel krijgen voor wat mensen echt bezighoudt.

In de Keniaanse dagbladen vond ik verrassend weinig over de oorlog in Oekraïne. Kenia was ook een van de 58 landen die zich op 7 april in de Verenigde Naties onthielden van stemming over een voorstel om Rusland uit een mensenrechtencommissie te zetten. Deze landen hebben geen zin om zich uit te spreken over de oorlog en partij te kiezen tussen het democratische Westen en het blok China/Rusland. Ze hebben geleerd van veertig jaar Koude Oorlog, toen ze pionoffers werden in een geostrategisch schaakspel.

De oorlog in Oekraïne verdiept zich en lijkt lang te gaan duren. En daarmee ook de EU-sancties tegen Rusland en mogelijk andere landen. Je kunt niet langer afzijdig blijven. De land- en tuinbouwexport moet dus rekening gaan houden met handelsblokken. Aan welke zijde staan de landen waar uw producten naartoe gaan?

De Europese Unie probeert met handelsverdragen om landen aan onze zijde te krijgen, zoals in Afrika, het Verre Oosten en India. De inkomsten van Nederlandse boeren en tuinders hangen direct voor zeker 20 procent af van markten buiten de Europese Unie. Rusland is als afzetmarkt vrijwel weg, maar denk eens aan de wereldwijde vierkantsverwaarding van varkens en kippen, verkoop van babymelkpoeder en export van pootgoed, planten en bloembollen.

Stel daar op bijeenkomsten van uw coöperatie, fabriek, slachterij of veiling vragen over en daag het bestuur en de directie maar eens uit: op welke markten richten wij ons en is dat verstandig of is het drijfzand? Ethisch te verantwoorden? Hoe spreiden we de risico's van geopolitiek? Verdiep u in de landen waar uw producten naartoe gaan. Stel uzelf de vraag: hoe voelt dat? Wil ik dit? Als het antwoord 'nee' is, dan zal dat ook op die fabrieks- of veilingavond aan de orde moeten komen.