Geschiedenis Friese veehandel in boek en beeld

Museumvoorzitter Henk Dijkstra benadrukt de historische waarde van de veehandel en -markten door de eeuwen heen. 'De veehandelaar was en is de schakel tussen boer en consument. Dat betekende vooral vroeger ook dat hij een belangrijke sociale rol had. Net zoals de veemarkten van groot belang waren voor de onderlinge contacten tussen boeren.'

Na de MKZ-crisis in 2001 kwamen veel markten niet terug. Dijkstra geeft aan dat dit op sociaal gebied 'best wel een gemis is geweest voor veel agrariërs'. En dan niet alleen voor de handelaren en boeren, maar ook voor de boerinnen voor wie bijvoorbeeld de marktdag vaak een echt uitje naar de stad was.

Boeiende wereld

Siebren van der Zwaag is voormalig vee-exporteur en tegenwoordig voorzitter van Stichting Geschiedenis Friese Veehandel en Veemarkten. Hij komt uit een geslacht van veehandelaren en samen met enkele familieleden heeft hij zeven jaar geleden het idee opgepakt om een boek te schrijven over de geschiedenis van de veehandel in Friesland. Het boek is klaar en het vormt nu de basis voor de expositie in Leeuwarden.

'Dit is een belangrijk boek, want in het Nederlands taalgebied is er nog nooit een dergelijk stuk geschiedschrijving verschenen. In elk Fries dorp had je vroeger veehandelaren, vervoerders en veedrijvers. Het was een boeiende wereld. Met hoogte- en dieptepunten. Zo hebben we bijvoorbeeld na de val van de Berlijnse muur met succes veel vee naar het voormalige Oostblok kunnen exporteren. Door de oorlog in Oekraïne ligt de handel naar dat deel van de wereld nu vrijwel geheel stil.'

Handel zonder internet

De expositie omvat onder meer diverse gebruiksvoorwerpen van handelaren, zoals geldbeurzen, wandelstokken, notitieboekjes en merkstiften. Er is een constant draaiende filmvoorstelling met fraaie oude beelden van markten en het transport van vee.

Dijkstra heeft zo zijn eigen favorieten in de collectie. 'Er zitten ook oude foto's bij van begin 1900. Daarop is al Fries vee te zien is dat toen werd geëxporteerd naar landen als Japan en Zuid-Afrika. Ik vind het zo fascinerend dat er toen al dergelijke handel werd gedreven zonder het gebruik van internet en e-mail.' De expositie over de veehandel en -markten in Friesland is tot 1 november te bezoeken in het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden.