Afnemers en borgstelling moeten glastuinders redden

Dat blijkt uit een bijeenkomst over de impact van energie op de toekomst van de tuinbouw onlangs in het World Horti Center in het Zuid-Hollandse Naaldwijk. Daar kwamen diverse experts uit de sector aan het woord om hun visie te geven op de huidige crisis. De middag was georganiseerd door Plantum en Glastuinbouw Nederland.

Uit onderzoek van Glastuinbouw Nederland, AgroEnergy en diverse banken wordt duidelijk dat als er niets verandert in de energieprijzen, maar liefst 40 procent van de glastuinders tijdelijk of helemaal moet stoppen. Energiekosten zijn met 20 tot 30 procent toegenomen. Circa 30 procent van de kostprijs van de teler komt voort uit de energiekosten.

Komende winter spannend

Toch is de situatie nu nog te overzien, stelt Lambert van Horen, sectormanager tuinbouw bij Rabobank. 'We komen de zomer wel door. Maar dat komt omdat we kijken naar liquiditeit. Dagelijks houden we de kredietstand bij en daar is nog ruimte.' Wel denkt hij dat het komende winter spannend wordt, omdat dan veel energiecontracten aflopen en de prijzen voor nieuwe contracten ongetwijfeld hoger zijn.

Van Horen adviseert glastuinders een doorkijk te maken in de kasstromen als ze maatregelen willen nemen om energiekosten te drukken. 'Een goede rentabiliteit is een voorwaarde voor energietransitie. Dat klinkt als een open deur, maar de investeringen moeten wel leiden tot een verbetering van de verduurzamingssituatie.'

In gesprek gaan

Ook pleit de sectormanager tuinbouw van Rabobank ervoor om in gesprek te gaan met de afnemer. 'Vooral de retail is gebaat bij continuïteit in afzet. Leg het probleem voor en kijk of u tot een goede deal kunt komen. Voldoende stabiliteit in de keten speelt ook voor de bank een belangrijke rol', legt hij uit.

Volgens directeur Jan Opschoor van Growers United is de grootste uitdaging van de telerscoöperatie om de jaarrondpositie te blijven vasthouden. 'De helft van het in totaal 600 hectare glasoppervlak van onze telers wordt belicht om jaarrond klanten te kunnen bedienen.'

Lastig rekenen

Het is volgens Opschoor lastig te bepalen met welke cijfers ze moeten rekenen om te kijken of het beter is om minder te belichten en in de winter toch meer producten uit zuidelijke landen te betrekken.

'De situatie is onzeker en het gaat om grote bedragen. Om nu als één organisatie de markt te beleveren, is uitdagend. Hoe kunnen ook onbelichte telers bijdragen en wie gaat überhaupt wel of niet belichten? Dat vraagt creativiteit, maar door onze jarenlange samenwerking zijn we daar tot nu toe wel uit gekomen.'

Voedselzekerheid

Opschoor zegt dat gesprekken met de retail de laatste drie jaar vooral gingen over een onderbouwd duurzaamheidsplan, maar daarin ziet hij een verandering. 'Nu speelt voedselzekerheid een belangrijke rol. Ook waren er afgelopen winter minder tomaten en komkommers in Nederland, terwijl de retail gewend was dat hier altijd producten op tijd en van kwaliteit werden geleverd. Dat betrouwbare imago heeft een deuk gekregen', stelt hij.

Gesprekken met retailers voor komende winter gaan volgens de Growers United-directeur vooral over volumes. 'Ze willen weten waar ze op kunnen rekenen en voor welke prijs, maar door de hoge gasprijs en de onzekerheid daaromheen kun je geen duidelijkheid geven. Het biedt wel kansen om na te denken over het prijsvormingsmodel.'

Zo noemt Opschoor de optie om in nieuwe contractprijzen te werken met een basisprijs met daarbovenop een energieopslag. 'Maar is de retailer bereid om dat neer te leggen en het risico te nemen? De vraag is waar in de keten het risico moet liggen. De tuinder kan en wil dat risico niet nemen, dus dat is nog een zoektocht.'

Borgstellingskrediet

Kamerleden Pieter Grinwis (ChristenUnie) en Peter Valstar (VVD) pleiten voor een borgstellingskrediet voor tuinders waar het ministerie van LNV nu onderzoek naar doet. Een soort garantiestelling van de overheid om ondernemers door de crisis te helpen.

Valstar: 'Het is vooral van belang voor tuinders zonder opvolger of met een klein areaal waarvan je je moet afvragen waarom diegene nog een grote investering gaat doen om mee te gaan in de energietransitie. Je kunt niet verwachten dat ze zomaar het bedrijf verkopen.'

Grinwis vindt dat uit het klimaat- en transitiefonds van 35 miljard euro zeker geld moet naar de tuinbouw. Hij maakt zich vooral zorgen over solitair gelegen tuinbouwbedrijven. 'Voor hen is het bijvoorbeeld bijna onmogelijk om te investeren in aardwarmte.'