Vaccineren enige redmiddel tegen vogelgriep

Tot voor enkele jaren waren uitbraken van hoogpathogene vogelgriep incidenten. Het gebeurde als pluimvee besmet raakte met een laagpathogeen vogelgriepvirus dat zich via een aantal stappen ontwikkelde tot een hoogpathogeen type.

De Wit: 'Door zo'n koppel te ruimen – al spreek ik liever van vroegtijdig euthanaseren, want de dieren gaan toch wel dood – kon je de verspreiding van het vogelgriepvirus de kop indrukken. Daardoor bleef het bij incidentele uitbraken van hoogpathogene vogelgriep.'

Ontstaan op dierenmarkt

Op een van de wilde dierenmarkten in Azië is enkele jaren geleden een hoogpathogeen vogelgriepvirus ontstaan en overgesprongen naar de wilde vogelpopulatie. Dat hoogpathogene virus heeft zich wijdverspreid onder wilde vogels. Komt zo'n hoogpathogeen virus bij pluimvee, dan is er direct een probleem.

'Daardoor zijn er nu ieder seizoen uitbraken van hoogpathogene vogelgriep, niet alleen in Europa, maar wereldwijd', stelt De Wit. 'Met ruimen van besmette koppels verdwijnt hoogpathogene vogelgriep dus niet meer. Een goede biosecurity helpt, maar kan uitbraken niet helemaal voorkomen. Vaccineren is de enige oplossing.'

Monitoren belangrijk

De verspreiding van het veldvirus monitoren is bij een vaccin belangrijk. Dat kan doordat met nieuwe generatie vectorvaccins en vaccins op basis van RNA-technieken onderscheid mogelijk is tussen gevaccineerd pluimvee of een met het veldvirus besmette dieren.

'Dat onderscheid is nodig om handelsbelemmeringen weg te nemen', zegt secretaris Ben Dellaert van Avined. 'Daarover zijn we in onderhandeling met diverse marktpartijen. Vooruitlopend op het congres van de Wereldgezondheidsorganisatie in oktober. Daar gaan ze kijken hoe belemmeringen voor vogelgriepvaccinatie weg zijn te halen.'

Het is volgens Dellaert een 'voordeel' dat de hoogpathogene vogelgriep wijdverbreid is. 'Tot nu toe zijn handelsbelemmeringen het grootste breekpunt bij het overgaan tot vaccinatie. Doordat het nu niet alleen in Nederland speelt, maar in heel Europa en wereldwijd, is er een grotere kans dat de handelsbelemmeringen worden weggenomen.'

Hoogpathogene variant

Dit seizoen zijn er binnen Europa al meer dan vierduizend uitbraken van hoogpathogene vogelgriep. Frankrijk scoort met duizend uitbraken daarbij het hoogst, maar ook Amerika is getroffen. Het gaat daar snel. Dellaert: 'De afgelopen twee maanden waren erin 24 staten 121 uitbraken met in totaal 22 miljoen dieren.'

'Vaccineren voorkomt niet alleen uitbraken, de lagere virusdruk verkleint ook de kans op mutaties en op zoönoses', merkt veterinary poultry director Rik Koopman van MSD op. 'We richten onze ontwikkeling op vaccineren in het broedei, op het verder verbeteren van de vaccins en op monitoren en controle of de vaccinatie goed is uitgevoerd.'

Ontwikkeling vaccin

MSD richt zich bij de ontwikkeling van een vogelgriepvaccin onder andere op het meer homoloog maken van het vaccin met het veldvirus. De vaccinfabrikant richt zich vooral op de vectorvaccins. Daarbij wordt het vaccin tegen Marek gebruikt als drager en komen daar deeltjes van het vogelgriepvaccin in.

Maar het is ook mogelijk om het vaccin tegen NCD of ILT als vector te gebruiken. Zodra vaccinatie wordt toegestaan, is het volgens Koopman van belang dat er goede afspraken komen welke diergroepen gevaccineerd gaan worden. 'Voor leghennen is waarschijnlijk een andere combi beter dan voor vleeskuikens. We moeten dat tijdig weten, want er is wel tijd nodig om voldoende vaccins te maken.'

Vermeerderen en verspreiden

Als vaccinatiestrategie is het preventief vaccineren van pluimvee het beste. 'Als je wacht op een uitbraak en dan het pluimvee rondom de uitbraak gaat vaccineren, ben je te laat. Dan heeft het virus al kans gezien zich te vermeerderen en eventueel ook te verspreiden. Belangrijk is ook dat je goed blijft monitoren samen met het vaccineren. Raakt een gevaccineerd koppel toch besmet met het veldvirus, dan moet je zo'n koppel wel ruimen.'